حالت ‌های مختلف رویش دندان عقل

دندان‌ها مانند تمام اعضای بدن انسان رشد می‌کنند و به تکامل می‌رسند، دندان عقل نیز از این قاعده مستثنا نیست. رویش دندان عقل به معنی اتمام رشد مجموعه دندان‌ها است. نحوه رویش و تعداد دندان عقل به صورت طبیعی در افراد مختلف است. معمولا” تعداد دندان عقل در دهان افراد چهار عدد است، به این صورت که دو عدد در فک پایین و دو عدد در فک بالا رویش می‌یابد. در بعضی افراد به دلیل شرایط فک، به شکل طبیعی، تعداد کمتری دندان عقل پدیدار می‌شود. نحوه رویش دندان عقل باتوجه به اندازه فک در افراد متفاوت است. به طور کلی دندان عقل به صورت‌های مختلفی رویش می‌یابد که در ادامه این مطلب به شرح حالت‌های مختلف رویش دندان عقل می‌پردازیم.

دندان عقل چیست؟

دندان عقل در حقیقت جزء سومین و آخرین مجموعه از سری دندان‌های مولار یا همان دندان‌های آسیاب است. دندان عقل، در داخل یک حفره کوچک که در انتهای فک پایین و فک بالا قرار دارد شروع به رشد می‌کند. به این معنی که رشد دندان عقل از سن ۹ سالگی، از داخل استخوان فک شروع می‌شود. حدودا” در سن ۱۴ سالگی رشد تاج دندان عقل به تکامل خود می‌رسد. در سن ۱۸ تا ۲۵ سالگی، ریشه این دندان تقریبا شکل گرفته است و از بین استخوان‌های فک شروع به بیرون آمدن می‌نماید. رشد دندان عقل در افراد متفاوت است، در حالتی که دندان، رشد بدون نقصی داشته باشد، در پایان کاملا به صورت طبیعی نمایان می‌شود.

روییدن دندان عقل اغلب همراه با درد در فک صورت می‌گیرد. عدم رشد کامل این دندان، بقیه دندان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در بعضی افراد نبودن فضای کافی در فک سبب اختلال در رشد و روییدن دندان عقل می‌شود. کج شدن دندان، انحراف، فشار به دندان‌های دیگر و عدم خروج از لثه از مشکلاتی است که در این شرایط پیش می‌آید. به طور کلی رویش دندان عقل به سه شکل، کامل، نهفته و نیمه نهفته صورت می‌گیرد.

دندان عقل سالم و کامل

دندان عقل زمانی سالم و کامل رشد پیدا می‌کند که در فک فضای کافی برای این منظور داشته باشد. با رشد کامل دندان عقل، این دندان مشکلی برای شخص ایجاد نمی‌کند. نکته مهم و ضروری در اینجا رعایت بهداشت در خصوص این دندان است. این دندان به دلیل قرار گرفتن در انتهای فک باید با دقت بیشتری مورد مراقبت قرار گیرد.

رویش دندان عقل

دندان عقل نهفته

اگر دندان عقل به هر علتی نتواند از لثه بیرون بیاید و هم‌ردیف دیگر دندان‌ها شود، به این معنی است که رشد آن به صورت نهفته صورت گرفته است. از آنجایی که ممکن است بیمار از رشد این دندان بی‌اطلاع باشد، دندان نهفته در طولانی مدت برای او مشکلاتی ایجاد می‌نماید. دندان عقل نهفته دارای یک کیسه رویشی است که به مرور زمان تبدیل به کیست می‌شود. برای جلوگیری از ایجاد مشکلات جدی در حدود سن ۲۵ تا ۳۰ سالگی دندانپزشک باید دندان عقل نهفته را کاملا خارج نماید. در مراحل رشد دندان عقل نهفته، این دندان در بافت نرم یا بافت سخت گیر می‌کند و نمی‌تواند خارج شود. دلایلی که مانع از خروج دندان از لثه می‌شود شامل مواری مانند ژنتیک، کم‌خونی، راشیتیسم، عدم هماهنگی رشد استخوان فک با دندان‌ها و… می‌شود.

دندان عقل نیمه نهفته

چنانچه دندان عقل رشد کاملی نداشته باشد و تنها قسمتی از تاج دندان از لثه بیرون بزند، در این صورت اصطلاحا به آن، دندان عقل نیمه‌ نهفته می‌گویند. اگر شما دندان عقل نیمه نهفته داشته باشید، امکان ابتلای دندان شما به سلولیت و آبسه بالا می‌رود. زمانی که این دندان در دهان شخص باشد، ذرات غذا بین دندان و لثه گیر می‌کند و به مرور زمان دچار سلولیت یا آبسه می‌شود.

دندان عقل نیمه نهفته خطری جدی برای سلامت دندان‌های دیگر محسوب می‌شود. این دندان، با تحت فشار قرار دادن دندان‌های دیگر و با گذشت زمان دندان کناری خود را خراب می‌نماید و باعث بی نظمی سایر دندان ها میشود. در هنگام رویش دندان عقل نیمه نهفته، احساس درد در انتهای فک کاملا طبیعی است. در حالت رویش نیمه نهفته، گاهی دندان فضای خالی فک را پر می‌نماید یا با فشار به دندان کناری، باعث کج شدن آن می‌شود. در اثر فشار دندان عقل به دندان کناری خود، به استخوان فک نیز فشار زیادی وارد می‌شود.

رویش دندان عقل

چه زمانی کشیدن دندان عقل ضروری است؟

کشیدن دندان عقل باید با تشخیص دندانپزشک انجام شود. باتوجه به مشکلاتی که این دندان ایجاد می‌نماید، شرایطی پیش می‌آید که کشیدن آن ضروری می‌شود. دندانپزشک در طی معاینه دقیق دهان و فک و همچنین تهیه عکس رادیوگرافی، مشکلات مربوط به این دندان را بررسی می‌کند. در ادامه مشکلاتی که سبب کشیدن دندان عقل می‌شود، معرفی می‌گردد.

پوسیدگی دندان عقل

با جمع شدن بزاق دهان، ذرات غذا و باکتری‌ها در قسمت دهانه لثه، امکان پوسیدگی دندان عقل بالا میرود. از طرفی معمولا باکتری‌های وارد شده به اطراف لثه، ایجاد آبسه می‌نماید. درمان آبسه دندان عقل به دلیل موقعیت خاصی که دارد توسط دندانپزشک انجام می‌گیرد و در اغلب مواقع دندان به تشخیص دندانپزشک کشیده می‌شود. دندان پوسیده در اغلب مواقع درد شدیدی به همراه دارد.

بیماری پریکورونیت

بیماری پریکورونیت، اصطلاحی است که در علم دندانپزشکی به التهاب یا تورم لثه اطلاق می‌شود. دندان عقل می‌تواند دچار عفونت شود و در هنگام رویش به دیگر دندان‌ها فشار وارد نماید و سبب کج شدن آن‌ها شود. باتوجه به تمام این شرایط، دندان عقل حتما باید در صورت صلاحدید متخصص کشیده شود.

رویش دندان عقل

نهفته یا نیمه نهفته بودن دندان عقل

دندان‌های عقل نهفته یا نیمه نهفته، به دلیل پنهان شدن در لثه سبب ایجاد کیست دندانی می‌شوند. با بزرگ شدن کیست دندان، استخوان فک تخریب می‌شود و نظم قرارگیری دیگر دندان‌ها از بین می‌رود. دندانپزشک برای جلوگیری از بروز این مشکل اقدام به کشیدن دندان عقل می‌نماید. این دندان‌ها دارای ریشه انحناءدار هستند و کشیدن آن‌ها کمی دشوار است. سؤالاتی که اغلب مطرح می‌شود این است که بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل چه سنی است؟ و در چه شرایطی می‌شود دندان عقل را حفظ کرد و آن را نگه داشت؟

در پاسخ به سؤال اول باید گفت؛ هر چه سن افراد پایین‌تر باشد کشیدن دندان عقل ساده‌تر انجام می‌گیرد. در این زمان، به دلیل قطور نشدن ریشه، کشیدن دندان عقل به راحتی انجام می‌شود. هر چه سن بالاتر رود، ریشه دندان عقل قطورتر و جراحی دشوارتر می‌شود. مسئله مهم بعدی که کشیدن دندان عقل در بزرگسالی را دشوار می‌کند، بهبودی التیام استخوان و لثه در طولانی مدت است. در خصوص سؤال دوم؛ اگر دندانپزشک شما وضعیت استخوان فک و دندان عقل را توسط عکس‌برداری بررسی نمود و هیچ گونه مشکلی مشاهده نکرد، شما می‌توانید دندان عقل خود را حفظ کنید.

علائم دندان عقل پوسیده

دندان عقل در صورت پوسیدگی علائم مختلفی را از خود بروز می‌دهد که این عوامل شامل موارد زیر می‌شود:

• لثه در ناحیه دندان عقل دچار التهاب باشد.
• احساس درد در قسمت دندان عقل
• بافت نرم کنار دندان عقل، ملتهب باشد.
• دندان‌های کناری دندان عقل پوسیدگی یا شکستگی داشته باشند.

جمع بندی

حالت‌های مختلف رویش دندان عقل ممکن است سبب بروز مشکلات مختلفی شود. از این رو رسیدگی به دندان عقل بسیار مهم و ضروری است. در صورت داشتن درد یا نشانه‌های پوسیدگی در ناحیه این دندان آن را جدی بگیرید و به دندانپزشک مراجعه نمایید. نادیده گرفتن پوسیدگی و عفونت این دندان مشکلات جدی نظیر درد شدید در فک و گوش را به همراه دارد. نادیده گرفتن عفونت دندان عقل سبب گسترش عفونت و تورم لثه‌ نیز می‌شود. جراحی و کشیدن این دندان بسیار ساده است، لذا بدون نگرانی در صورت صلاحدید متخصص،  اقدام به انجام آن نمایید.