دلایل کج شدن دندان و روش های صاف کردن آن

کج و نامرتب بودن دندان ها، مشکل دندانی رایجی است که در بسیاری از کودکان و بزرگسالان دیده می شود. صاف کردن و مرتب کردن دندان ها، به سلیقه هر فرد بستگی دارد. بنابراین، اگر دندان های شما نامرتب هستند، هیچ اجباری در صاف کردن آن ها وجود ندارد. دندان هایی که هم تراز و هم ردیف نیستند، ممکن است لبخند شما را خاص و منحصر بفرد کنند.

اما، در صورتی که از ظاهر دندان های خود راضی نیستید و یا نامرتب بودن دندان هایتان بر روی سلامت و نحوه تکلم شما تاثیر گذاشته است، باید به فکر صاف و هم تراز کردن آن ها باشید.

در ادامه به دلایل کج شدن دندان ها، مشکلات ناشی از آن و روش های هم تراز کردن دندان ها می پردازیم.

چرا دندان ها کج و نامرتب می شوند؟

هم دندان های شیری و هم دندان های دائمی، ممکن است از ابتدا کج رشد کنند و یا به مرور زمان کج شوند. در برخی موارد، دندان های شیری کج می شوند چون بسیار کوچک هستند و در حالت صاف نمی توانند فضای اختصاص داده شده در لثه را پر کنند.

برخی عادت ها مانند مکیدن پستانک یا انگشت شصت هم باعث کج شدن دندان های شیری می شوند. به علاوه، ژنتیک نیز می تواند در نحوه قرار گرفتن دندان ها نقش داشته باشد.

کج و نامرتب بودن دندان های شیری به این معنی نیست که دندان های دائمی هم ناصاف خواهند بود. اما، در صورتی که دندان های شیری حالت متراکم و شلوغ پیدا کنند، با احتمال زیادی دندان های دائمی نیز متراکم می شوند.

وارد شدن ضربه به دهان و یا پوسیدگی دندان ممکن است باعث شود یک یا چند دندان شیری زود تر از موعد بیفتند. در این حالت، امکان دارد دندان های دائمی که از لثه بیرون می آیند، کج باشند.

از جمله عوامل دیگری که با تاثیر بر دندان های شیری ممکن است بر نحوه قرارگیری دندان های دائمی اثر داشته باشند، می توان موارد زیر را نام برد:

دلایل کج شدن دندان

اندازه فک

امروزه، مواد غذایی که مصرف می شوند، بیشتر حالت نرم و پروسس شده دارند. در نتیجه، خوردن این غذا ها نیاز به جویدن زیادی ندارد. در صورتی که در گذشته، غذا ها سفت تر بودند و باید بیشتر جویده می شدند.

این تغییرات باعث می شود اندازه فک به مرور زمان کاهش پیدا کند. محققان باور دارند که کوچک شدن فک در متراکم و کج شدن دندان ها نقش به سزایی دارد.

عادت های بد عضلات صورت

منظور از عادت های بد عضلات، رفتار های تکرار شونده ای است که بر عضلات صورت و عملکرد آن ها تاثیر منفی می گذارد. این عادات عبارتند از:

• مکیدن انگشت شصت
• مکیدن پستانک یا شیشه شیر
• نفس کشیدن از دهان

دلایل کج شدن دندان

مال اکلوژن (ناهم ترازی فک)

دندان های فک بالا باید کمی جلو تر از دندان های فک پایین باشند. در این حالت، برآمدگی های دندان های مولر بالا در فرورفتگی های دندان های مولر پایین قرار می گیرند. در صورتی که تراز دندان ها بدین گونه نباشد، مال اکلوژن (malocclusion) رخ می دهد.

از مال اکلوژن های رایج می توان به اوربایت (overbite) و آندربایت (underbite) اشاره کرد. اگر به اوربایت دچار باشید، دندان های جلویی فک بالای شما به سمت بیرون و جلوی دندان های فک پایین قرار می گیرند.

اگر آندربایت داشته باشید، دندان های جلویی فک پایین جلو تر از دندان های فک بالا قرار می گیرند. عادت های بد عضلات صورت می توانند باعث ایجاد مال اکلوژن شوند.

ژنتیک

اگر یک یا هر دو والدین شما دارای دندان های متراکم، کج و نامرتب باشند، با احتمال زیادی شما نیز این مشکل را خواهید داشت. حتی ممکن است آندربایت یا اوربایت را از پدر و مادر خود به ارث ببرید.

دلایل کج شدن دندان

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

اگر حداقل سالی یک بار به دندانپزشک مراجعه نکنید، ممکن است دچار مشکلاتی مانند بیماری لثه و پوسیدگی و سوراخ شدن دندان ها شوید. در صورتی که این مشکلات به موقع درمان نشوند، احتمال کج و نامرتب شدن دندان ها وجود دارد.

تغذیه نامناسب

تغذیه نامناسب، مخصوصا در کودکان، می تواند به پوسیدگی دندان ها و رشد نادرست دندان ها ختم شود. رشد نامناسب ممکن است باعث کج شدن دندان ها شود.

دلایل کج شدن دندان

آسیب و جراحات صورت

وارد شدن ضربه به صورت یا دهان می تواند باعث از دست رفتن دندان ها و یا جابه جایی آن ها شود. امکان دارد دندان ها در اثر ضربه نامرتب شوند.

مشکلاتی که در اثر کج و نامرتب بودن دندان ها پیش می آید

در برخی موارد، نامرتب بودن دندان ها بر کیفیت زندگی فرد تاثیر می گذارد. برای مثال، ممکن است ناهم تراز بودن دندان ها بر نحوه جویدن اثر داشته باشد و باعث ایجاد درد شود. به علاوه، برخی افراد به دلیل ظاهر دندان هایشان دچار کمبود اعتماد به نفس می شوند و سعی می کنند کمتر لبخند بزنند و از موقعیت های اجتماعی فرار می کنند.

از دیگر مشکلاتی که نامرتب بودن دندان ها به وجود می آورد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماری لثه. تمیز کردن فضای بین دندان های نامرتب بسیار دشوار است. در نتیجه، احتمال پوسیدگی دندان ها و ابتلا به بیماری لثه افزایش می یابد. اگر بیماری لثه به موقع درمان نشود، فرد به پریودنتیت (periodontitis) دچار می شود. پریودنتیت عفونت حاد و شدید لثه است که می تواند به استخوان فک و دندان ها نیز آسیب برساند.
• جویدن و هضم. دندان های نامرتب در نحوه جویدن غذا تاثیر می گذارند. جویدن نادرست می تواند در هضم مواد غذایی مشکل ایجاد کند.
• فرسایش اضافی و بیش از حد. کج بودن دندان ها باعث فرسایش سریع تر دندان ها، لثه ها و عضلات صورت می شود. در نتیجه احتمال شکستگی دندان ها، ضرب دیدگی فک، اختلالات مربوط به مفصل گیجگاهی-فکی و سردرد های مزمن افزایش می یابد.
• اختلالات تکلم. اگر دندان های شما ناهم تراز باشند، می توانند در نحوه صحبت کردن شما تاثیر بگذارند.
• اعتماد به نفس. نارضایتی از ظاهر دندان ها می تواند باعث کاهش اعتماد به نفس شود.

دلایل کج شدن دندان

آیا صاف کردن دندان های کج و نامرتب اجباری است؟

تصمیم صاف کردن دندان های نامرتب، بر عهده خود فرد است. در بسیاری از افراد، نداشتن بیمه می تواند در این تصمیم گیری اثر بگذارد. اگر نامرتب بودن دندان هایتان باعث کاهش اعتماد به نفس در شما شده است، بهتر است آن ها را صاف کنید.

چه روش هایی برای صاف کردن دندان ها وجود دارد؟

اگر تصمیم گرفتید دندان هایتان را صاف و مرتب کنید، روش های مختلفی پیش روی شما قرار می گیرد. برای انتخاب بهترین روش باید با دندانپزشک متخصص ارتودنسی مشورت کنید.

اگر دندان ها و لثه ها به اندازه کافی قوی باشند، بریس های دندانی (dental braces) روش مناسبی برای صاف کردن دندان ها هستند. در کودکان، لثه ها و بافت استخوان هنوز نرم و انعطاف پذیر هستند. در نتیجه، بریس گزینه بسیار مناسبی برای آن ها است.

مدت زمان درمان بین ۲ تا ۳ سال است و بسته به بریسی که دهانتان قرار می گیرد، ممکن است متغیر باشد. از دیگر روش ها می توان به جراحی صاف کردن دندان ها اشاره کرد. طبیعتا، نتیجه گیری از روش جراحی سریع تر است.

دلایل کج شدن دندان

بریس های فلزی

بریس های فلزی ثابت (fixed metal braces) به وسیله براکت ها، بند ها و سیم های ارتودنسی به دندان ها متصل می شوند. بریس های فلزی برای درمان مشکلات پیچیده دندانی مناسب هستند.

در برخی موارد، برای درمان علاوه بر بریس فلزی، به هدگیر (headgear) هم نیاز است. معمولا در طول شب از هدگیر استفاده می شود.

بریس های فلزی پیشرفت چشمگیری در سال های اخیر داشته اند. امروزه، اندازه براکت ها کوچک تر شده و از فلز کمتری استفاده می شود. میزان راحتی آن ها نیز افزایش پیدا کرده است. به علاوه، می توانید رنگ بند های کشی را به دلخواه انتخاب کنید.

دلایل کج شدن دندان

بریس های سرامیکی

بریس های سرامیکی (ceramic braces) و آرچ وایر هایی که در آن ها به کار رفته است، بی رنگ و یا به رنگ دندان هستند. بنابراین، به اندازه بریس های فلزی به چشم نمی آیند.

پروسه صاف کردن دندان ها با بریس سرامیکی، همانند بریس های فلزی است. با این تفاوت که احتمال شکستن براکت های سرامیکی بیشتر است. همچنین، این بریس ها از مدل فلزی کمی گران تر هستند.

دلایل کج شدن دندان

بریس های نامرئی (invisible braces)

بریس های نامرئی مانند اینویزیلاین (invisalign)، تقریبا غیر قابل دید هستند و بیشتر برای نوجوانان و بزرگسالان به کار می روند. الاینر های پلاستیکی شفاف (clear aligners)، مخصوص دهان هر فرد ساخته می شوند. این الاینر ها مانند گارد دهانی (mouth guard) بر روی دندان ها قرار می گیرند و در هر ماه ۲ مرتبه نیاز به تعویض دارند. برای برطرف کردن مشکلات شدید دندانی از این نوع بریس استفاده نمی شود.

مدت زمان درمان با بریس های نامرئی ممکن است طولانی تر از دوره درمان با بریس های دیگر باشد.

دلایل کج شدن دندان

بریس های لینگوال (lingual braces)

به سطحی از دندان ها که به سمت زبان قرار گرفته، سطح لینگوال گفته می شود. بریس های لینگوال، نوع دیگری از بریس های نامرئی هستند. ساختار آن ها به بریس های عادی شباهت دارد؛ با این تفاوت که بریس های لینگوال در سطح پشتی دندان ها قرار می گیرند.

بریس های لینگوال برای همه مناسب نیستند. هزینه آن ها ببیشتر و تمیز کردن آن ها دشوار تر است. همچنین، برای درمان مشکلات شدید دندانی به کار نمی روند. مدت زمان درمان با این بریس ها ممکن است طولانی تر باشد و عادت کردن به آن ها سخت تر است.

جراحی صاف کردن دندان ها (teeth-straightening surgery)

روشی دیگر برای صاف کردن دندان ها، عمل جراحی است. با انجام این روش، مدت زمان کمتری نیاز به بریس خواهید داشت. طی جراحی، موقعیت استخوان ها و لثه هایی که دندان ها را نگه می دارند، تغییر داده می شود.

در مواردی هم، طی پروسه جراحی فک بالا و پایین هم تراز می شوند که به آن جراحی ارتوگناتیک (orthognathic) گفته می شود. اگر نحوه قرار گرفتن دندان ها، توانایی جویدن و تکلم شما را تحت تاثیر قرار داده باشد، دندانپزشک متخصص معمولا این جراحی را توصیه می کند.

مراجعه به دندانپزشک متخصص ارتودنسی

دندانپزشک ممکن است شما را به متخصص ارتودنسی ارجاع دهد. دندانپزشک دهان، دندان ها، فک و بایت (bite) شما را بررسی می کند. اگر هنگام باز و بسته کردن دهان، صدایی از فک خود می شنوید و یا در هنگام جویدن احساس درد دارید، به دندانپزشک متخصص اطلاع دهید.

برای گذاشتن بریس، ابتدا از دهان شما عکس رادیوگرافی گرفته می شود و از دندان هایتان قالب تهیه می شود. سپس، بریس مخصوص دندان هایتان در آزمایشگاه طراحی و ساخته می شود.

کلام آخر

همانطور که گفته شد، کج و نامرتب بودن دندان ها مشکلی رایج در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان است. در صورتی که ناهم ترازی دندان ها اختلالی در سلامت یا اعتماد به نفس فرد ایجاد نکند، اجباری در درمان وجود ندارد. درمان دندان های نامرتب، تصمیمی شخصی است.