پاورچین که روی بریس ارتودنسی قرار می گیرد، چیست؟

بریس ها (braces) از ابزار های ارتودنسی هستند که با اعمال فشار، موقعیت دندان ها و فک را تغییر می دهند. به علاوه، از بیماری لثه، پوسیدگی دندان و مشکلات فکی جلوگیری می کنند.

زمانی که بریس در دهان شما قرار می گیرد، براکت های کوچکی (brackets) به دندان های شما چسبانده می شوند. یک سیم از براکت ها عبور می کند و بر روی دندان های عقبی ثابت نگه داشته می شود. سیم ارتودنسی باید به طور منظم تنظیم شود تا دندان ها و فک به بهترین شکل ممکن، جابه جا شوند.

اگر می خواهید از بریس استفاده کنید و یا هم اکنون بریس دارید، ممکن است نام پاورچین (power chain) به گوشتان خورده باشد. پاورچین، زنجیری از جنس الاستیک است که دندانپزشک برای افزایش فشار وارد شده به دندان ها، آن را به کار می برد.

در ادامه این مقاله، بیشتر به پاورچین و دلایل کاربرد آن می پردازیم.

پاورچین چیست؟

به طور معمول، از حلقه های کشی به نام لیگاچور (ligature) برای ثابت نگه داشتن سیم فلزی در براکت های بریس استفاده می شود. در این حالت، هر براکت لیگاچور مخصوص خود را دارد.

پاورچین از تعداد زیادی حلقه کشی که به هم متصل هستند، تشکیل شده است و ظاهری شبیه به زنجیر دارد. زمانی که پاورچین روس بریس ارتودنسی قرار می گیرد، جایگزین لیگاچور ها می شود و می تواند چندین براکت را به صورت متصل به یکدیگر نگه دارد.

پاورچین چه کاری انجام می دهد؟

استفاده از پاورچین مزایای مختلفی دارد که در اینجا به آن ها اشاره می کنیم.

پاورچین ها تطابق پذیری بالایی دارند و چند کاره هستند

پاور چین ها در درمان های ارتودنسی متعددی به کار می روند:

• بستن فضای خالی میان دندان ها؛ برای مثال بستن فضای ایجاد شده در اثر کشیدن یک دندان
• هم اندازه کردن فاصله میان دندان ها
• صاف و مرتب کردن دندان های کج
• چرخاندن دندان ها

امکان دارد برخی از دندان های شما با پاورچین به هم متصل شوند و برخی دیگر از دندان هایتان لیگاچور داشته باشند. با انجام این کار، دندانپزشک می تواند درمان های مختلفی را که نواحی مختلف دهان به آن نیاز دارد، به طور همزمان پیش ببرد.

همانند لیگاچور ها، پاورچین ها نیز در رنگ های مختلف ساخته می شوند.

فشار را افزایش می دهند

پاورچین از لیگاچور قدرت بیشتری دارد. ارتودنتیست برای افزایش فشار وارد شده به دندان های یک بخش از دهان، از پاورچین استفاده می کند.

استفاده از پاورچین آسان است

قرار دادن پاورچین بر روی بریس ارتودنسی، کار آسانی است. ابتدا، دندانپزشک متخصص لیگاچور های هر براکت را در می آورد. سپس، پاورچین بر روی بریس گذاشته می شود.پاورچین ها به صورت قرقره تولید می شوند. بنابراین، ارتودنتیست به راحتی طولی از پاورچین را که نیاز دارد، جدا می کند و روی بریس قرار می دهد.

خطرات و اثرات جانبی

فشار مضاعفی که پاورچین ها اعمال می کنند، به مرور زمان کاهش پیدا می کند. فاکتور های مختلفی در کاهش فشار وارد شده نقش دارند:

• نوع پاورچین
• جنس پاورچین
• جابه جایی پاورچین به دلیل جویدن غذا یا حرکت دندان ها
• فاکتور های محیطی دهان مانند دما، میزان رطوبت و مقدار بزاق ترشح شده

به همین خاطر ممکن است پس از گذشت مدتی، دندانپزشک پاورچین شما را عوض کند. این کار در  زمان چکاپ های روتین ارتودنسی انجام می شود.

به طور کلی، خطرات ناشی از پاورچین شباهت زیادی به ریسک های مربوط به گذاشتن بریس ارتودنسی دارد. این خطرات احتمالی عبارتند از:

• بیماری لثه: امکان دارد ذرات مواد غذایی در اطراف دندان ها گیر بیفتند. اگر از مسواک و نخ دندان به خوبی استفاده نشود، پلاک تجمع پیدا می کند و در نهایت باعث التهاب و درد در ناحیه لثه ها می شود.
• پوسیدگی دندان: جمع شدن پلاک می تواند به پوسیدگی دندان نیز ختم شود. ممکن است پوسیدگی به صورت سطحی باشد و یا به قدری پیشرفت کند که در دندان سوراخ (cavity) ایجاد شود.
• کوتاه شدن ریشه دندان: ریشه، دندان را محکم در فک ثابت نگه می دارد. از آنجایی که بریس ارتودنسی به آرامی دندان ها را حرکت می دهد، ممکن است ریشه دندان ها کوتاه تر شود که می تواند از استحکام دندان بکاهد.
• برگشت دندان ها و فک به حالت اولیه: بریس به همراه پاورچین، دندان ها و فک را هم تراز می کند. اما اگر پس از برداشتن بریس، به طور منظم از ریتینر (retainer) استفاده نشود، تغییرات صورت گرفته از دست می روند.

آیا استفاده از پاورچین دردناک است؟

باید به طور منظم به دندانپزشک خود، برای تنظیم بریس ارتودنسی مراجعه کنید. طی این ویزیت ها، سیم فلزی که از براکت ها عبور می کند، محکم می شود تا بتواند فشار بیشتری به دندان ها وارد کند. بدین صورت، دندان ها به مرور زمان جا به جا می شوند.

ممکن است در حین ویزیت، پاورچین تعویض شود و یا به قسمتی از بریس اضافه گردد. برای اضافه کردن پاورچین، ابتدا لیگاچور هایی که روی براکت ها قرار گرفته اند، برداشته می شوند.

پس از هر بار تنظیم بریس، احساس درد و ناراحتی کاملا طبیعی است؛ مخصوصا اگر پاورچین هم به بریس اضافه شده باشد. حس درد، معمولا بعد از چند روز به طور خود به خودی از بین می رود. می توانید برای کاهش ناراحتی و درد از دارو های مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن استفاده کنید.

البته باید توجه داشته باشید دارو های مسکن مانند ایبوپروفن و ناپروکسن که در کاهش درد تاثیر دارند، می توانند سرعت حرکت و جابه جایی دندان ها را نیز کاهش دهند. بنابراین بهتر است از آن ها استفاده نشود.

چه کسانی به بریس پاورچین نیاز دارند؟

افراد زیادی بریس ارتودنسی و پاورچین دارند؛ مخصوصا کودکان بین ۸ تا ۱۴ سال. در این بازه سنی، استخوان های صورت همچنان در حال رشد هستند و حرکت دندان ها آسان تر است. با این حال، افراد بزرگسال نیز می توانند از پاورچین استفاده کنند. در واقع، از هر ۵ نفری که تحت درمان ارتودنسی هستند، ۱ نفر بیش از ۲۱ سال سن دارد.

پاورچین در موقعیت های مختلفی به کار می رود. معمولا برای بستن فضای خالی میان دندان ها و هم اندازه کردن فواصل بین آن ها، تز پاورچین استفاده می شود. همچنین، در هم تراز کردن دندان ها و فک نقش دارند. دندانپزشک، با بررسی وضعیت هر بیمار می تواند تصمیم بگیرد که باید از پاورچین استفاده کند یا نه.

چه مدتی باید از پاورچین استفاده شود تا تاثیر مطلوب را بگذارد؟

بسیاری از افراد بین ۱ تا ۳ سال از بریس ارتودنسی استفاده می کنند. مدت زمان دقیق به وضعیت هر فرد بستگی دارد. برنامه درمانی هر فرد تعیین کننده میزان استفاده از پاورچین است.

انواع پاورچین برای بریس های ارتودنسی

به طور کلی، سه نوع پاورچین برای بریس های ارتودنسی وجود دارد که عبارتند از:

• بسته: هیچ فاصله ای میان حلقه های زنجیر پاورچین وجود ندارد. حلقه ها به هم متصل هستند. این نوع از پاورچین به تک تک براکت های وصل می شود.
• کوتاه: بین حلقه ها فاصله کمی وجود دارد. این نوع پاورچین، به صورت یکی در میان به براکت ها وصل می شود.
• بلند: فاصله نسبتا زیادی میان حلقه ها وجود دارد. این نوع پاورچین از هر ۳ براکت، به یکی از آن ها متصل می شود.

نوع پاورچینی که استفاده می شود، به برنامه درمانی هر فرد بستگی دارد. امکان دارد در مراحل مختلف درمانی، انواع مختلف پاورچین به کار برود.

مراقبت و نگهداری از پاورچین

نگه داری درست از پاورچین اهمیت بسیار زیادی دارد. برای مراقبت از پاورچین بهتر است نکات زیر انجام شود:

مسواک زدن پس از هر وعده غذایی

ممکن است مواد غذایی در اطراف بریس و پاورچین گیر بیفتند و باعث تجمع پلاک شوند. توصیه می شود که پس از صرف هر وعده غذایی، دندان های خود را مسواک بزنید. در مواقعی که توانایی مسوام زدن ندارید، دهان خود را با آب شست و شو دهید.

با ملایمت مسواک بزنید

از مسواکی که موهای نرمی دارد استفاده نمایید. دندان های خود را به آرامی و با ملایمت تمیز کنید تا فشاری به بریس و پاورچین وارد نشود.

نخ دندان بکشید

کشیدن نخ دندان به تمیز کردن ذرات غذایی که بین دندان ها، بریس و پاورچین گیر افتاده اند، کمک می کند. همچنین می توانید از وسیله کوچکی به نام فلاس تردر (floss threader) استفاده کنید.

پس از تمیز کردن دندان ها، دهان خود را با آب بشویید

پس از مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن، دهان خود را با آب شست و شو دهید تا همه ذرات غذایی از دهان خارج شوند. می توانید از دهانشویه های حاوی فلوراید نیز استفاده کنید.

بریس خود را در آینه بررسی کنید

پس از تمیز کردن دندان ها، بریس و پاورچین خود را، از لحاظ شکستگی و خرابی، در آینه بررسی کنید.

از خوردن برخی غذا ها پرهیز کنید

برخی غذا ها می توانند به بریس و پاورچین آسیب وارد کنند. برای جلوگیری از این اتفاق، بهتر است از این غذا ها دوری کنید:

• غذا های چسبناک. مواد غذایی چسبناک می توانند به بریس یا پاورچین بچسبند و به آن ها فشار وارد کنند.
• غذا های سفت. گاز زدن غذا های سفت و سخت مانند سیب و بلال می تواند باعث شکستگی بریس و پاورچین شود.
• غذا های شیرین. مواد غذایی که قند بالایی دارند، سرعت تشکیل پلاک را افزایش می دهند.

در صورت شکستگی پاورچین، باید چه کنید؟

این احتمال وجود دارد که پاورچین دچار شکستگی شود. معولا در هنگام تمیز کردن دندان ها متوجه شکستگی می شوید. سریعا با دندانپزشک متخصص ارتودنسی تماس بگیرید. شکستگی در پاورچین، تاثیر گذاری بریس را کاهش می دهد. در چنین مواقعی، باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا پاورچین جدیدی بر روی بریس گذاشته شود. این کار خیلی سریع انجام می شود.

چقدر طول می کشد تا پاورچین ها فاصله خالی میان دندان ها را ببندند؟

در طول دوره درمان ارتودنسی، دندانپزشک قطعات جدیدی را به بریس اضافه می کند. یکی از اجزائی که به بریس اضافه می شود، پاورچین (power chains) است. پاورچین به بریس اضافه می شود تا فضای خالی میان دندان ها را از بین ببرد. سوالی که پیش می آید این است که پاورچین ها چگونه این کار را انجام می دهند؟

پس از گذاشتن پاورچین، معمولا حدود ۶ ماه طول می کشد تا فضای خالی میان دندان ها بسته شود. البته، زمان بسته شدن فاصله میان دندان ها به اندازه فضای خالی و چندین فاکتور دیگر بستگی دارد. بنابراین، زمان دقیق بسته شدن فضای خالی میان دندان ها ممکن است در هر فرد متفاوت باشد.

فاکتور هایی که در مدت زمان لازم برای بسته شدن فضای خالی میان دندان ها موثر هستند، عبارتند از:

• اندازه فضای خالی
• تعداد فضاهای خالی میان دندان ها
• نوع پاورچین استفاده شده
• وضعیت دندان های فرد
• سن فرد و وضعیت سلامت عمومی او
• نحوه مراقبت از پاورچین ها
• میزان سلامتی و وضعیت استخوان آلوئولار فک
• میزان سلامتی دندان های اطراف فضای خالی
• سلامتی بافت پریودنتال
• برنامه درمانی دندانپزشک متخصص ارتودنسی

در بسیاری از موارد، گذاشتن پاورچین از آخرین اقدامات درمانی ارتودنسی است و مدتی پس از استفاده از آن ها، درمان ارتودنسی به پایان می رسد. در ادامه، به روش هایی برای کوتاه تر کردن زمان استفاده از پاورچین ها می پردازیم.

عوامل موثر در مدت زمان استفاده از پاورچین ها

اندازه و تعداد فضاهای خالی میان دندان ها که باید بسته شوند

پاورچین، الاستیکی (کش) به شکل O یا C است که روی بریس ارتودنسی قرار می گیرد تا فاصله خالی میان دندان ها را از بین ببرد. پاورچین ها، لیگاچور ها (ligature) و کش هایی که دور براکت ها قرار می گیرند، از مواد مشابهی ساخته می شوند. در طول درمان ارتودنسی، ممکن است پس از هم تراز و صاف شدن دندان ها، فضاهای خالی میان آن ها به وجود بیاید. در چنین مواردی، دندانپزشک از پاورچین ها استفاده می کند. در برخی موارد، برای درمان عدم هم ترازی دندان ها، کج بودن آن ها و یا مال اکلوژن (malocclusion) از پاورچین کمک گرفته می شود. مدت استفاده از پاورچین به اندازه فضاهای خالی و تعداد آن ها بستگی دارد.

نوع پاورچین استفاده شده

پاورچین انواع مختلفی دارد. دندانپزشک براساس وضعیت دندان ها و نیاز شما، نوع پاورچین را انتخاب می کند. به طور کلی، پاورچین شامل سه نوع بسته (closed) ، کوتاه (short) و بلند (long) است. دندانپزشک، پاورچین بسته را روی هر یک از دندان ها قرار می دهد؛ پاورچین کوتاه را یکی در میان روی دندان ها می گذارد و پاورچین بلند را با فاصله از هم روی دندان ها نصب می کند. بسته به نوع پاورچین به کار رفته، طول پروسه درمان تفاوت می کند.

همچنین، بر اساس شکل ظاهری می توان پاورچین ها را به دو دسته تقسیم کرد؛ آن هایی که شکل O دارند و آن هایی که شکل C هستند. پاورچین C شکل، معمولا برای بزرگسالان به کار می رود و برای کودکان از پاورچین O شکل استفاده می شود.

وضعیت دندان های فرد

پروسه درمان ارتودنسی برای هر فرد متفاوت است. می توان از پاورچین ها برای از بین بردن فضای خالی میان دندان ها، کج بودن دندان ها و یا مال اکلوژن استفاده کرد.

سن فرد و وضعیت کلی سلامت او

پاورچین به بریس ارتودنسی کمک می کند تا دندان ها جابه جا شوند و فضای خالی بسته شود. بهترین زمان استفاده از پاورچین، در سنین رشد است. چراکه در سنین رشد، دندان ها سریع تر و راحت تر جابه جا می شوند و رشد استخوان فک هنوز کامل نشده است. وضعیت کلی سلامت فرد نیز بسیار مهم است.

سلامت و تراکم استخوان آلوئولار

استخوان آلوئولار که اطراف دندان ها قرار گرفته است، باید سالم باشد. در غیر این صورت، جابه جایی دندان ها به مشکل بر می خورد. در واقع، پاورچین فشار مضاعفی به دندان ها وارد می کند تا به سمت محل مورد نظر حرکت کنند. در زمان جابه جایی دندان ها، به استخوان آلوئولار نیز فشار وارد می شود و تغییراتی در ساختمان آن به وجود می آید. فشار وارد شده باعث تخریب استخوان در یک سمت و ساخت استخوان جدید در سمت دیگر می شود.

 پس همانطور که مشخص است، استخوان های فک نقش بسیار مهمی در حرکت دندان ها دارند. در نتیجه، اگر استخوان ها به اندازه کافی سالم نباشند، در حرکت دندان ها تاخیر ایجاد می شود و باید برای مدت بیشتری از پاورچین استفاده شود. تراکم استخوان نیز بسیار مهم است. هر چه تراکم استخوان آلوئولار بیشتر باشد، جابه جایی دندان ها کند تر خواهد بود. تراکم استخوان فک بالا کمتر از فک پایین است؛ در نتیجه، دندان های فک بالا سریع تر حرکت می کنند. به همین دلیل، تراکم استخوان فک بر طول مدت درمان ارتودنسی و استفاده از پاورچین، تاثیر می گذارد.

وضعیت سلامتی دندان هایی که باید جابه جا شوند

هدف از انجام درمان ارتودنسی، داشتن دندان هایی زیبا و مرتب است. برای بدست آوردن نتایج مطلوب، دندان ها باید از وضعیت سلامت مناسبی برخوردار باشند؛ در غیر این صورت، درمان طولانی خواهد شد.

همچنین، اگر تعدادی از دندان های شما روکش شده اند، دندان هایتان را عصب کشی کرده اید، ونیر گذاشته اید و یا از دندان مصنوعی استفاده می کنید، ممکن است نیاز باشد برای مدت طولانی تری از پاورچین ها استفاده کنید.

مراقبت و نگهداری درست از پاورچین ها

فاکتور هایی که تا اینجا نام برده شد، هیچ کدام قابل کنترل نیستند. اما مراقبت و نگهداری درست از پاورچین ها بر عهده خود فرد است. اگر به خوبی از پاورچین نگهداری نکنید، مدت درمان طولانی تر خواهد شد. تکنیک های غلط مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، خوردن غذا های سفت و چسبناک و عاداتی مانند جویدن ناخن ها یا خودکار، همگی می توانند باعث آسیب به پاورچین ها شوند.

برای مراقبت از پاورچین، از دستورات دندانپزشک خود پیروی کنید. پاورچین با فشار مضاعفی که به دندان ها وارد می کند، باعث جابه جایی آن ها می شود. راهی برای تسریع این پروسه وجود ندارد و حرکت دندان ها باید به مرور زمان اتفاق بیفتد؛ در غیر این صورت، دندان ها آسیب می بینند.

سلامت بافت پریودنتال

به بافت هایی که اطراف دندان ها قرار گرفته اند، بافت پریودنتال (periodontal tissue) گفته می شود. برای اینکه پاورچین ها اثر مطلوبی داشته باشند، بافت پریودنتال باید از سلامت خوبی برخوردار باشد. اگر این بافت به اندازه کافی سالم نباشد، طول دوره درمانی افزایش می یابد. به همین دلیل، در پروسه درمان ارتودنسی باید توجه ویژه ای به بهداشت دهان و دندان ها داشته باشید.

برنامه درمانی

دندانپزشک متخصص، با توجه به وضعیت دندان ها پروسه درمان ارتودنسی را برنامه ریزی می کند. برای اطلاعات بیشتر در مورد پاورچین و طول مدت درمان می توانید با او مشورت کنید.

آیا می توان درمان ارتودنسی با پاورچین را تسریع کرد؟

خیر. امکان تسریع پروسه درمان وجود ندارد. اگر فشار به دندان ها بیش از حد باشد، آن ها آسیب می بینند. البته، می توانید با رعایت برخی نکات از طولانی تر شدن پروسه درمان جلوگیری کنید؛ برای مثال:

• در مورد تکنیک های صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن در هنگام استفاده از بریس و پاورچین، از دندانپزشک خود سوال کنید. مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن با روش نادرست می تواند پروسه درمانی را طولانی تر کند.
• از مصرف غذاهای سفت و چسبناک بپرهیزید. بیشتر از غذا های نرم استفاده کنید.
• عاداتی مانند جویدن ناخن یا خودکار و مداد را ترک کنید.
• بدون مشورت با دندانپزشک متخصص، پاورچین را از دهان خارج نکنید. دندانپزشک متخصص با توجه به وضعیت دندان های شما، مدت استفاده از پاورچین را تعیین می کند.

پاورچین ها چقدر عمر می کنند؟

بسته به هدف استفاده از پاورچین و وضعیت دندان ها، ممکن است نیاز باشد بین ۶ هفته تا ۶ ماه از پاورچین ها استفاده کنید. البته، این مدت برای هر شخص متفاوت است. در قسمت های بالاتر به عواملی که طول دوره درمان را افزایش می دهند، پرداختیم. نگهداری درست از پاورچین ها بسیار مهم است. برای گرفتن نتایج مطلوب، از دستورالعمل های دندانپزشک خود پیروی کنید.

کلام آخر

پاورچین ها از ماده ای با خاصیت کشسانی ساخته شده اند. پاورچین ها برای افزایش فشار وارد شده به دندان ها، روی بریس قرار می گیرند. برای بستن فاصله میان دندان ها، هم تراز کردن دندان ها و فک از پاورچین استفاده می شود.

فشار مضاعفی که پاورچین به دندان ها وارد می کند، به تدریج کاهش می یابد. به همین دلیل، دندانپزشک به صورت دوره ای پاورچین ها را تعویض می کند. احساس درد و ناراحتی پس از گذاشتن پاورچین جدید کاملا طبیعی است. می توانید از دارو های مسکن برای کاهش درد استفاده کنید.

رعایت بهداشت دهان و دندان در زمان استفاده از بریس و پاورچین، اهمیت بسیار زیادی دارد. پس از هر وعده غذایی، مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. در صورت مشاهده شکستگی در پاورچین، سریعا با ارتودنتیست خود تماس بگیرید.

همانطور که گفته شد، مدت استفاده از پاورچین در هر فرد متفاوت است. دوره درمان با پاورچین معمولا بین ۶ هفته تا ۶ ماه طول می کشد. عوامل متعددی بر طول دوره درمان اثر می گذارند. راهی برای تسریع پروسه درمان با پاورچین وجود ندارد اما می توانید با رعایت نکات گفته شده، از طولانی تر شدن آن جلوگیری کنید.