کراس بایت چیست و چگونه می توان آن را درمان کرد؟

کراس بایت (cross bite) مشکل دندانی است که بر هم ترازی و هم ردیف بودن دندان ها تاثیر می گذارد. نشانه اصلی داشتن کراس بایت این است که در زمان بسته بودن دهان، دندان های بالایی در پشت دندان های فک پایین قرار می گیرند. این وضعیت، دندان های جلویی و دندان هایی را که در عقب فک قرار گرفته اند، تحت تاثیر قرار می دهد.

این اختلال به مشکل دندانی دیگری شباهت دارد که به آن آندربایت (underbite) گفته می شود. آندر بایت و کراس بایت، هر دو از مال اکلوژن های دندانی هستند. تفاوت اصلی میان آن ها این است که در کراس بایت تنها بر گروهی از دندان ها تاثیر می گذارد اما آندربایت بر همه دندان ها اثر دارد.

کراس بایت می تواند علائم دردناکی داشته باشد و باعث به وجود آمدن مشکلات پیچیده تر شود. با این حال، امکان درمان آن وجود دارد.

در این مقاله، به کراس بایت بیشتر می پردازیم و نحوه تشخیص آن در خود یا کودکتان را توضیح می دهیم.

کراس بایت چیست؟

داشتن دندان هایی که به صورت ردیفی در دو فک قرار می گیرند و در هنگام بسته بودن دهان با دندان های فک مقابل هم تراز هستند، در تشخیص وضعیت سلامت دهان و دندان شما بسیار اهمیت دارد. همانطور که از نام آن پیدا است، کراس بایت به حالتی گفته می شود که دندان ها به خوبی بر روی هم قرار نمی گیرند. به گفته دندانپزشکان و ارتودنتیست ها، این مشکل بسیار رایج است.

کراس بایت به دو دسته تقسیم می شود: قدامی و خلفی.

• کراس بایت خلفی (posterior crossbite) به وضعیتی گفته می شود که در آن گروهی از دندان های عقبی فک پایین بر روی دندان های عقبی فک بالا قرار می گیرند.
• کراس بایت قدامی (anterior crossbite) حالتی است که در آن گروهی از دندان های جلویی فک پایین، جلو و روی دندان های فک بالا قرار می گیرند.

کراس بایت و درمان آن

کراس بایت چه مشکلاتی را می تواند به وجود بیاورد؟

کراس بایت تنها یک مشکل زیبایی نیست. در بزرگسالان، کراس بایت می تواند علائم متعددی به وجود بیاورد. برخی از این علائم عبارتند از:

• درد در ناحیه فک یا دندان ها
• پوسیدگی دندان ها
• آپنه خواب (sleep apnea)
• اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ)
• سردرد های مکرر
• دشواری در تکلم یا ساخت برخی آوا ها و صدا ها
• درد در عضلات ناحیه فک، گردن و شانه

چه عواملی در ایجاد کراس بایت نقش دارند؟

عواملی که در ایجاد کراس بایت نقش دارند، به دو دسته تقسیم می شوند: عوامل دندانی و عوامل اسکلتی (وابسته به استخوان).

ژنتیک

عوامل دندانی و اسکلتی ممکن است ژنتیکی باشند. بدین معنی که اگر اعضای دیگر خانواده به کراس بایت دچار هستند، احتمال این که خودتان یا فرزندتان به آن دچار شوید، افزایش می یابد.

فاکتور های محیطی

فاکتور های محیطی نیز، در شکل گیری کراس بایت دخیل هستند. اگر دندان های شیری شما به موقع لق نشدند و دیر تر از حالت عادی افتادند و یا دندان های دائمی تان خیلی آرام رشد کردند، امکان ایجاد کراس بایت در دندان های شما وجود دارد. عادت هایی مانند نفس کشیدن از دهان و مکیدن انگشت شست در زمان کودکی، می توانند موجب به وجود آمدن کراس بایت شوند.

کراس بایت و درمان آن

کراس بایت چگونه درمان می شود؟

کراس بایت معمولا به کمک ابزار ارتودنسی و یا عمل جراحی برطرف می شود. زمان مورد نیاز برای درمان در کودکان و بزرگسالان به عوامل مختلفی از جمله شدت کراس بایت بستگی دارد. این پروسه ممکن است ۱۸ ماه تا ۳ سال طول بکشد.

اگر کراس بایت در کودکی تشخیص داده شود، می توان پروسه درمان را قبل از ۱۰ سالگی آغاز کرد. در دوران کودکی، فک همچنان در حال رشد است و می توان اکسپندر های کام (palate expanders) را برای گسترش سقف دهان و برطرف کردن کراس بایت به کار برد. بریس های دندانی و هدگیر (head gear) نیز ممکن است در درمان به کار روند.

بزرگسالانی که به کراس بایت خفیف دچار هستند نیز، می توانند از درمان ها و ابزار های ارتودنسی بهره ببرند؛ مانند:

• بریس های دندانی
• ریتینر ها
• اکسپندر های کام متحرک
• کش هایی که دندانپزشک متخصص ارتودنسی تجویز می کند

برای درمان افراد بزرگسالی که به کراس بایت شدید دچار هستند، عمل جراحی نیز پیشنهاد می شود. هدف از جراحی فک، تصحیح هم ترازی دندان ها است. ممکن است پس از جراحی، به درمان اضافه تری مانند بریس نیاز باشد. بدین ترتیب، کراس بایت برطرف می شود.

هزینه های درمان

بیمه درمان، ممکن است بخشی از هزینه های مربوط به تصحیح کراس بایت را تقبل کند. این در صورتی است که کراس بایت، عوارض جانبی ایجاد کرده باشد و کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار داده باشد. هزینه مربوط به درمان کراس بایت به فاکتور های متعددی از جمله شدت کراس بایت بستگی دارد.

کراس بایت و درمان آن

آیا درمان کراس بایت ضروری است؟

درمان یا عدم درمان کراس بایت، در نهایت بر عهده خود شما است. البته، باید توجه داشته باشید که کراس بایت فقط یک مشکل زیبایی نیست و می تواند پیامد های دیگر هم داشته باشد.

اگر کراس بایت خود را درمان نکنید، احتمال ابتلای شما به دیگر مشکلات دندانی وجود دارد. تمیز نگه داشتن دندان هایی که هم تراز و هم ردیف نیستند، دشوار است. در نتیجه، عدم درمان کراس بایت احتمال ایجاد پوسیدگی دندان و بیماری لثه را افزایش می دهد.

مشکلات مزمن پیچیده تری نیز با کراس بایت درمان نشده، در ارتباط هستند؛ مانند اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ) و آپنه خواب.

کلام آخر

همانطور که گفته شد، کراس بایت مشکل رایجی است که در صورت عدم درمان به موقع، می تواند پیامد هایی به دنبال داشته باشد. روش های متعددی برای برطرف کردن کراس بایت در کودکان و بزرگسالان وجود دارد. اگر گمان می کنید که به کراس بایت دچار هستند، به دندانپزشک متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.