عادت های دهانی اشتباه کودکان که باید اصلاح شوند

گاهی اوقات برخی رفتارهای کودکان باعث بروز مشکلات دهانی و دندان در آن‌ها خواهند شد. عادت‌های اشتباه دهانی کودکان هر چه سریع‌تر باید اصلاح شوند. عادت‌های بد دهانی در کودکان چه مواردی هستند؟ آیا قابل کنترل یا جلوگیری بوده‌اند یا خیر؟ کودک شما کدام یک از عادت‌های بد دهانی را دارد که می‌خواهید آن را اصلاح نمایید؟ کودکان کارهایی را که به صورت عادت‌ و غالباً بدون اراده و فکر انجام می‌دهند. عادت‌های بد کودکان می‌توانند والدین را بسیار آزار دهند؛ به گونه‌ای که پدر و مادر همواره به دنبال راه حل‌هایی برای اصلاح آن باشند. گاهی کودکان به صورت آگاه و گاهی نیز به صورت ناخودآگاه برخی کارها را تکرار می‌کنند.

عادت دهانی مضر کودک چیست؟

عادت نوعی تکرار مداوم بوده و در بسیاری مواقع نیز بدون اختیار و غیر ارادی اتفاق می‌افتد. تشخیص به موقع آن یعنی تا زمان ۳ الی ۶ سالگی و کنترل و درمان آن از اهمیت به خصوصی برخوردار است. عادت‌هایی که توسط کودکان تکرار می‌شوند اکثراً در دراز مدت مضر و آسیب ‌زننده هستند و باید آن‌ها را ترک کنند. بنابراین به طور کلی عادت‌های دهانی مضر و اشتباه در کودکان به دو گروه زیر تقسیم خواهند شد:

• عادات دهانی که زمانی این حرکات از کودکان سر ‌زند که فشارهای غیرقابل تحمل به آن‌ها وارد شده باشد. کودک بعد از انجام این عادت‌ها احساس امنیت و آسودگی می‌کند و همچنین از استرس و اضطراب آن نیز کاسته خواهد شد.
• عادت‌های دهانی اکتسابی: این عادت‌ها نیز دسته دیگری از عادت‌ها به شمار می‌روند که انجام دادن آن‌ها حاصل یادگیری و تقلید از دیگران است. بنابراین کودک می‌تواند با کمی تلاش و کمک والدین آن را ترک کند و رفتار مطلوبی را جایگزین آن نماید.

کودکانی که عادت به مکیدن انگشت شست دارند تا ۲ سالگی این کار را ادامه می‌دهند اما به مرور بیشتر آن‌ها از این عادت کاسته و سپس ترک می‌کنند.

عادت دهانی مضر کودکان

انواع عادات دهانی اشتباه کودکان

کودکانی که پیش از رشد دندان از عادت‌های اشتباه دهانی برخوردار هستند زمینه را برای ایجاد عوارض و مشکلات نامطلوب دهان و دندانی فراهم می‌کنند. عادت‌های نامطلوب و اشتباه در کودکان بسیار دیده می‌شوند که از جمله شایع‌ترین آن‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد:

عادت دهانی مضر کودکان

شیشه شیر و پستانک

محل تغذیه کودکان سینه مادر و شیشه شیر است و برای سرگرم شدن گاهی برخی از کودکان انگشتان خود و پستانک نیز می‌مکند. یکی از نیازهای اساسی و غریزی کودکان عمل مکیدن خواهد بود اما باید بدانید که این کار تنها تا حدود دو سالگی باید ادامه یابد و در غیر این صورت کار اشتباهی به حساب می‌آید. عادت‌های کودکانه که طبق فطرت آن‌ها قرار داده شده باید تا یک زمانی (حدود ۲ سالگی) ادامه پیدا کنند؛ در غیر این صورت آثار مخربی را به وجود می‌آورند. تغییرات ناهنجار در وضعیت رویش دندان‌ها و رشد نامطلوب استخوان‌های فک پایین و بالا و … عوارض پایدار ماندن عادت‌های بد دهانی کودکان محسوب می‌شوند.

 اپن بایت نمونه‌ای از مشکلات به وجود آمده بعد از ادامه دادن عادت‌های ناپسند در کودکان تلقی می‌شود. بنابراین زمانی که کودک دچار عارضه اپن بایت گردد دندان‌های قدامی به هم نمی‌رسند اما دندان‌های آسیا روی هم قرار می‌گیرند. وابستگی به این عادت‌ها زمانی بیشتر خواهد شد که کودک در سن بالاتری مجبور به ترک عادت‌ها باشد و وابستگی او بیشتر شده باشد. همچنین ممکن است بعد از ترک مکیدن شیشه شیر یا پستانک به موارد دیگری همچون مکیدن انگشت‌ها روی آورد.

عادت دهانی مضر کودکان

دندان قروچه

دندان قروچه یا براکسیسم به عمل فشار دادن دندان‌ها و فک روی یکدیگر و ساییدن آن‌ها گفته می‌شود. کودکانی که از عادت بد دندان قروچه رنج می‌برند بیشتر این کار را در زمان خواب یا زمانی که دارای استرس و اضطراب هستند انجام می‌دهند. دندانپزشکان دندان قروچه در کودکان را جزء ۵ مشکل مهم دندانی در آن‌ها می‌دانند؛ در حالی که ممکن است بسیاری از والدین از آن بی‌اطلاع باشند. دندان قروچه به طور کلی یک مسئله مهم و حیاتی در کودکان به شمار می‌رود که باید به صورت جدی به آن پرداخته شود.

بسیاری از کودکان یعنی حدود ۳ کودک از ۱۰ کودک ممکن است دارای این مشکل باشند؛ اما به مرور زمان و بزرگ‌تر شدن، اکثر آن‌ها درمان شده و این عادت خود را ترک می‌کنند. حدوداً سه و نیم سالگی سن شروع عادت‌های اشتباه در کودکان است که اگر این عادت‌ها کنترل و درمان گردند تا سن شش سالگی برطرف خواهند شد. بنابراین دندان قروچه یعنی ساییدن و فشار دادن دندان‌ها روی یکدیگر که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله استرس کودکان، بازی‌های خشن کامپیوتری و … ایجاد شوند. طبق آمار و ارقام، روز به روز بر تعداد این بیماران افزایش می‌یابد.

دندان قروچه سبب سایش دندان‌ها، ترک و شکستن آن‌ها، ضربه به ریشه و تاج دندان‎‌ها، التهاب و مشکلات مفصلی و فکی خواهد شد. همچنین در برخی کودکان دندان قروچه در خواب و در برخی دیگر در زمان بیداری اتفاق می‌افتد. بنابراین زمانی که از مشکل دندان قروچه کودک خود آگاه شده‌اید بهتر است کودک خود را به یک دندانپزشک اطفال برده تا راه حل‌های مناسبی را ارائه نماید.

عادت دهانی مضر کودکان

ناخن جویدن

بی‌حوصلگی، کاهش استرس، عادت یا تقلید از دیگران، کنجکاوی و … از دلایلی هستند که باعث می‌شوند کودک ناخن‌های خود را بجود. مکیدن انگشت شست، جویدن ناخن و پیچاندن مو نمونه‌هایی از رایج‌ترین عادت‌های عصبی به حساب می‌آیند. همچنین در برخی از کودکان این عادت‌ها ادامه پیدا کرده و به مواردی همچون دندان قروچه یا دیگر عادت‌های اشتباه دهانی تبدیل خواهد شد.

بسیاری از تنش‌ها و اضطراب‌هایی که کودکان به هنگام رشد تحمل می‌کنند قابل درک و مشاهده برای پدر و مادرها و بزرگ‌ترها نیستند. کودکانی که ناخن‌های خود را می‌جوند این کار را ناخودآگاه انجام می‌دهند و لازم است این عادت اشتباه دهانی در آنها کنترل گردد.

هنگام امتحان، هنگام تماشای تلویزیون و دیگر موقعیت‌های خاص و حساس دیگر کودک تمایل به جویدن ناخن‌های خود دارد. زیاد نگران این موضوع نباشید؛ چرا که به مرور زمان کودک شما این عادت خود را ترک خواهد کرد. چنان‌چه احساس می‌کنید کودک شما به این کار خیلی وابسته شده آن را نزد یک دندانپزشک ببرید تا روش‌هایی را برای ترک آن به شما ارائه دهند.

عادت دهانی مضر کودکان

مکیدن انگشت

بیشتر کودکانِ ۳ تا ۴ سال را می‌بینید که انگشت شست خود را مانند پستانک می‌مکند و دلیل پزشکی خاصی نیز برای آن وجود ندارد. مکیدن انگشت یکی از بارزترین مسئله‌هایی بوده که در بین کودکان به کرات دیده می‌شود. نکته بسیار جالب این است که مکیدن انگشت در کودکان از زمان قبل از تولد و در شکم مادر شروع شده و تا یک الی دو سال بعد از تولد نیز ادامه می‌یابد. همچنین گاهی تاول‌هایی که بعد از به دنیا آمدن کودکان روی دست یا پاهای آن‌ها مشاهده می‌کنید حاصل مکیدن آن‌ها خواهد بود.

کودکان امر مکیدن را بعد از ۹ ماهگی بیشتر در خواب انجام می‌دهند و این کار خود را تا حدود ۳ سالگی ادامه خواهند داد و ترک این عادت برای آن‌ها بسیار سخت خواهد بود. اگر کودک مکیدن انگشت خود را تا بیش از ۴ سالگی ادامه دهد ممکن است مشکلاتی برای فک و دندان‌های خود به وجود آورد که به راحتی قابل جبران نباشد.

عادات مضر دهانی کودکان چه عوارضی دارد؟

به طور طبیعی با مکیدن انگشت توسط کودکان، طریق حفره بینی مدام کوچک‌تر می‌شود و کم‌کم کام طبیعی و نرمال کودک به سمت کام گنبدی شکل می‌رود. عوارض و مشکلات عدیده‌ای را این کار به وجود می‌آورد که یکی از مخرب و آسیب زننده‌ترین آن تنفس از راه دهان به جای بینی است. علت ایجاد این مشکل به دلیل کوچک شدن سوراخ بینی و عدم تبادل هوا در آن خواهد بود. کودکان در این صورت راحت‌تر هستند که به جای تنفس از راه بینی با دهان تنفس نمایند اما عوارض آن بیشتر می‌گردد.

بنابراین با ادامه یافتن این روند، سیکل معیوب ادامه‌دار شده و وضعیت به مرور بیشتر و حادتر می‌گردد. ناهنجاری‌های شدید فکی نیز در کنار خرابی و پوسیدگی شدید دندانی می‌تواند بر مشکلات کودکان بیفزاید. درمان‌های ارتودنسی و در برخی موارد جراحی فک پیشنهاد بسیاری از دندانپزشکان به بیماران خود در این خصوص خواهد بود. مشکلات این چنینی کودکان در صورت تشخیص درست و به موقع می‌تواند قابل حل و کم ضررتر باشد. همچنین همکاری والدین، استفاده از ابزارهای ثابت یا متحرک ارتودنسی و روش های دیگر نیز خواهند توانست برای درمان زود هنگام اثربخش باشند.

اگر ترک عادت‌های نامطلوب به تأخیر بیفتد یا درمان و تشخیص آن به درستی انجام نشود ممکن است روش‌های درمان، پیچیده‌تر و طولانی‌تر گردند. چنان‌چه گاهی اوقات هر چند درمان و جراحی‌های فک به خوبی صورت می‌پذیرد، اما عوارض و مشکلات آن از قبل باقی می‌ماند. تنفس دهانی نمونه‌ای از این مشکلات به شمار می‌رود که می‌تواند در آینده بسیار آسیب ‌زننده و غیرقابل درمان باشد.

عادت دهانی مضر کودکان

چگونه عادات بد دهانی کودکان را اصلاح کنیم؟

کودکان بسیاری هستند که انگشت شست خود را می‌مکند و اصلاح و ترک آن امکان‌پذیر خواهد بود. چرا که حدوداً ۶۰ درصد کودکان این کار را تا ۵ سالگی خود انجام می‌دهند. اما کودکانی که عادت به مکیدن پستانک دارند نسبت به کودکانی که انگشت می‌مکند از وابستگی بیشتری برخوردار بوده‌اند و برای ترک این عمل بهتر است تا از روش‌های زیر استفاده کنید:

• کمک و مشاوره گرفتن از یک متخصص دندانپزشک
• تشویق و اهدای جایزه برای تلاش‌های کودک زمانی که انگشت خود را کمتر به سمت دهان خود برده یا نمی‌برد.
• انجام کاری‌هایی مانند زدن چسب زخم روی انگشت کودک یا قرار دادن اسباب بازی‌های محافظ انگشت

عادت دهانی مضر کودکان

جمع بندی

کودکان تا ۳ الی ۶ سالگی عادت‌های رفتاری خاصی دارند که برخی از آن‌ها  عوارض و مشکلات دهان و دندان را برای آن‌ها به همراه خواهند داشت. اکثر این عادت‌ها به مرور زمان و بدون دخالت و درمان با گذر از دوران کودکی کنار گذاشته می‌شوند. اما برخی دیگر ممکن است ادامه یافته و سبب مشکلاتی همچون تنفس از راه دهان به جای بینی یا ناهنجاری های دندان و فک کودک گردند. مکیدن انگشت، مکیدن پستانک، دندان قروچه، جویدن ناخن و … نمونه‌هایی از عادت‌های اشتباه دهانی به شمار می‌روند. این عادت‌ها در صورت ادامه پیدا کردن باید اصلاح و کنترل شوند. کمک گرفتن از مشاوران دندانپزشک، تشویق به انجام ندادن عادت‌های اشتباه و … می‌توانند به ترک این عادات کمک‌ نمایند.