مزایا و معایب ریتینر ثابت ارتودنسی

ریتینر های ثابت یا غیر متحرک (permanent or fixed retainers)، دارای سیم فلزی هستند که به دندان ها می چسبد. این سیم یا صیقلی و صاف است و یا حالت بافته شده دارد. سیم به دندان ها می چسبد و با توجه به بایت شما (bite) تنظیم می شود تا از حرکت و جابه جایی دندان ها جلوگیری کند.

ارتودنتیست ها معمولا پس از اتمام دوره درمانی با بریس (braces)،  ریتینر های ثابت را برای بیمار تجویز می کنند تا از حرکت دندان ها به مکان اولیه شان پیش گیری شود.

همچنین، اگر ارتودنتیست احتمال بدهد که بیمار به دستوراتش درباره نحوه استفاده از ریتینر متحرک، به اندازه کافی توجه ندارد، ریتینر غیر متحرک را برای بیمار تجویز می کند. البته، برای استفاده از پلاک نگه دارنده ثابت (ریتینر)، سطح دندان ها باید به اندازه ای باشد که ماده چسبنده بتواند ریتینر را در جای خود نگه دارد.

برای به دست آوردن بهترین نتیجه، دندان پزشک متخصص ترکیبی از ریتینر متحرک و ثابت را برای بیمار به کار می برد. تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می دهد که محبوبیت پلاک های نگه دارنده ثابت، در سال های اخیر افزایش یافته است. معمولا از ریتینر های متحرک برای دندان های فک بالا و از ریتینر های ثابت، برای دندان های فک پایین استفاده می شود. اما در نهایت به دلیل وجود تفاوت های فردی، دندان پزشک روش منحصر بفردی را برای درمان ارتودنسی هر بیمار بر می گزیند.

در ادامه این مقاله به چگونگی عملکرد ریتینر ثابت، نحوه نگه داری از آن و مزایای ریتینر دائم نسبت به انواع دیگر، می پردازیم.

ریتینر نگهدارنده ثابت ارتودنسی

پلاک نگهدارنده ثابت ارتودنسی

ریتینر ثابت (bonded retainer) با نام های زیر نیز، شناخته می شود:

• سیم لینگوال (lingual wire)
• ریتینر فیکس شده و دائمی (fixed retainer)

ریتینر های ثابت، بیشتر برای دندان های فک پایین به کار می روند. به ریتینر دائمی، سیم لینگوال نیز گفته می شود؛ چراکه سیم به سطح پشتی دندان ها می چسبد و در مجاورت زبان است. برای ماندگاری طولانی تر، بهتر است که ماده اتصال دهنده (چسب) روی دندان های نیش پایین قرار بگیرد.

پلاک نگهدارنده ثابت، به طور دائمی روی دندان ها قرار می گیرد تا از حرکت آن ها جلوگیری کند. در مواردی، ممکن است فرد مجبور شود که تا آخر عمر از ریتینر استفاده کند. اگر نگهدارنده دائمی، لثه و دندان ها را تحریک کند و یا باعث تجمع بیش از حد پلاک (plaque) در اطراف دندان ها شود، ارتودنتیست آن را از درون دهان بیمار برمی دارد تا از آسیب بیشتر پیش گیری کند.

ریتینر نگهدارنده ثابت ارتودنسی

ریتینر ثابت در مقابل ریتینر متحرک

مزایای پلاک نگه دارنده ثابت

• لازم نیست که آن را در بیاورید و دوباره درون دهان بگذارید. بنابراین، احتمال جابه جایی دندان ها پس از برداشتن بریس، به حداقل می رسد؛ چراکه ریتینر به صورت دائمی در دهان قرار دارد.
• از بیرون قابل مشاهده نیست و کسی متوجه وجود آن نمی شود. ریتینر ثابت به پشت دندان ها می چسبد و از رو به رو دیده نمی شود.
• تاثیری بر نحوه گفتار ندارد. در نتیجه، باعث کاهش اعتماد به نفس فرد نمی شود.
• گم نمی شود. ریتینر به طور دائمی و با چسب مخصوص، به دندان ها چسبیده است.
• به آسانی خراب نمی شود.
• دندان ها را در سر جای خود، ثابت نگه می دارد. با انجام این کار، دندان ها مرتب باقی می مانند.

مزایای پلاک نگه دارنده متحرک

• هر زمان که خواستید، می توانید آن را از دهان خارج کنید. برای مثال، هنگام غذا خوردن یا تمیز کردن دندان ها می توانید پلاک را از دهان خود در بیاورید.
• برای ساختن قالب از روی دهان شما، تنها یک دقیقه و سی ثانیه زمان لازم است. ریتینر از روی قالب گرفته شده، ساخته می شود و تا سال ها برای فرد قابل استفاده است.
• ریتینر متحرک به راحتی تمیز می شود. می توان از محلول های تمیز کننده مخصوص استفاده کرد. تمیز کردن پلاک اهمیت زیادی دارد چون باکتری ها سریعا روی آن تجمع پیدا می کنند.
• نخ دندان کشیدن آسان تر است. می توانید ریتینر را از دهان خارج کنید و به آسانی از نخ دندان استفاده کنید.
• ریتینر های متحرک برای دندان های فک بالا مناسب تر هستند. اگر در فک بالا از پلاک ثابت استفاده شود، ممکن است دندان های فک پایین مدام با سیم ریتینر برخورد کنند و به آن آسیب بزنند.

هر دوع نوع ریتینر، معایب و مزایای خاص خود را دارند. هر فرد باید بسته به شرایط و نیاز های خود، ریتینر مناسب را انتخاب کند. ارتودنتیست، مزایا و معایب هر روش را به طور کامل برای هر بیمار توضیح می دهد.

معایب نگهدارنده ثابت

نگهدارنده ثابت دارای معایب و کاستی هایی هم هست. برخی از معایب آن عبارت است از:

• پروسه چسباندن ریتینر ثابت به دندان ها، ممکن است طولانی باشد. در مواردی، حدود یک ساعت طول می کشد تا پلاک کاملا به دندان ها بچسبد و در جای خود فیکس شود. در صورتی که برای ریتینر متحرک، فقط لازم است که از دهان بیمار قالب تهیه شود. با کمک قالب، ریتینر متناسب با دهان فرد ساخته می شود.
• هنگامی که ریتینر ثابت در دهان است، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دشوار می شود. به همین دلیل، احتمال پوسیدگی دندان ها و ابتلا به بیماری لثه افزایش پیدا می کند.
• پلاک نگه دارنده ثابت، همیشه درون دهان است. ممکن است سیم ریتینر باعث تحریک زبان شود. در صورتی که سیم بشکند و یا از دندان ها جدا شود، لثه ها و زبان تحریک می شود و آسیب می بینند.
• خوردن بعضی غذا ها می تواند از تاثیرگذاری ریتینر بر دندان ها بکاهد. گاز زدن غذا های سفت مانند سیب یا استیک، ممکن است باعث خم شدن سیم و به هم خوردن تنظیم آن شود. غذا هایی که شکر های مصنوعی و سایر مواد نگه دارنده در آن ها وجود دارد، به ماده چسبنده پلاک آسیب می رسانند و در نهایت باعث جدا شدن سیم ریتینر از دندان ها می شوند.
• سیم ریتینر ممکن است بشکند و یا از دندان ها جدا شود و در این صورت به تعمیر نیاز خواهد داشت. بیمار باید برای تعمیر سیم، هزینه ای را پرداخت کند.

در صورت خم شدن و یا جابه جایی ریتینر، باید چه کاری انجام دهید؟

اگر ریتینر خم یا جا به جا شده است، سعی نکنید خودتان آن را تعمیر کنید. اگر فشار زیادی به پلاک نگه دارنده وارد شود، ممکن است سیم آن بشکند و یا از دندان ها جدا شود. در این صورت دندان ها و لثه ها آسیب می بینند. اگر شکل ریتینر تغییر کرده باشد، دیگر نمی تواند از حرکت دندان ها به خوبی جلوگیری کند. به همین دلیل، اگر ریتینر شما جا به جا و یا خم شد، موارد زیر را انجام دهید:

• به ارتودنتیست مراجعه کنید. اگر ریتینر اذیت کننده نیست و آسیبی به دهان شما وارد نکرده است، از کلینیک ارتودنسی نوبت بگیرید و برای تعمیر پلاک به ارتودنتیست خود مراجعه کنید.
• بلافاصله با دندان پزشک یا ارتودنتیست خود تماس حاصل فرمایید. اگر ریتینر شکسته است و به دهان شما صدمه رسانده است، سریعا با دندان پزشک خود تماس بگیرید و با او مشورت کنید.

ریتینر نگهدارنده ثابت ارتودنسی

تمیز کردن دندان ها با وجود ریتینر ثابت

پلاک ثابت را باید هر روز تمیز کنید. با مراقبت درست از ریتینر، سلامت دندان ها نیز حفظ می شود. دندان هایتان را با مسواک خوب تمیز کنید. دقت کنید که بخش هایی از دندان و لثه ها که پشت پلاک قرار می گیرند، کثیف باقی نمانند.

نکاتی در مورد نخ دندان کشیدن، هنگامی که نگهدارنده ثابت در دهان است

کشیدن نخ دندان، با وجود پلاک در دهان کمی دشوار می شود. برای استفاده درست از نخ دندان و تمیز کردن دندان ها، به نکات زیر توجه کنید:

• حدود ۱۵ سانتی متر از نخ دندان را جدا کنید. می توانید از عبور دهنده نخ (floss threader)، برای تمیز کردن فواصل کوچک میان دندان ها استفاده کنید. برای این کار یک سر نخ دندان را در عبور دهنده قرار دهید و سر دیگر را با انگشتان خود نگه دارید.
• زمانی که نخ بین دندان ها قرار گرفت، به آرامی آن را به سمت پایین و بالا حرکت دهید. نخ را تا جایی که دندان به لثه می رسد بالا ببرید تا خط لثه نیز تمیز شود. مراقب باشید که با زور و فشار زیاد این کار را نکنید چون ممکن است لثه آسیب ببیند.
• وقتی بین دو دندان کاملا تمیز شد، همین کار را برای دندان های دیگر تکرار کنید.
• به تمیز کردن دندان هایی که ریتینر از پشت به آن ها چسبیده است، بیشتر توجه کنید.

کلام آخر

ریتینر ثابت برای بسیار افراد، گزینه مناسبی است اما در نهایت شرایط دندان های هر فرد متفاوت است. می توانید در این باره با ارتودنتیست خود مشورت کنید. دندان پزشک متخصص با بررسی وضعیت و شرایط ، بهترین گزینه را به شما پیشنهاد می دهد.