نکات مهم پیرامون رژیم غذایی در طول درمان ارتودنسی

اهمیت درمان ارتودنسی امروزه بر کسی پوشیده نیست. افراد به دلیل رنج بردن از بی نظمی های دندانی و ناهنجاری های فکی و دهانی تحت درمان ارتودنسی قرار گرفته و از ابزارهای ارتودنسی ثابت یا متحرک استفاده میکنند. این فرآیند درمانی بسته به شرایط بیمار ممکن است یک تا دو سال به طول بینجامد. بنابراین لازم است که فرد در مدت درمان، رژیم غذایی مناسب ارتودنسی را در پیش بگیرد تا از آسیب رسیدن به دستگاه های ارتودنسی و طولانی شدن روند درمان اجتناب کند. همچنین رژیم مناسب غذایی میتواند در مدت درمان ارتودنسی، سلامت فرد را نیز تضمین نماید. پس با ما همراه باشید تا با خوراکی های مجاز و ممنوعه در طول درمان ارتودنسی آشنا شوید.

اصول غذایی مهم بعد از ارتودنسی

در این بخش می‌خواهیم شما را به طور دقیق با اصول غذایی که باید بعد از ارتودنسی رعایت شود آشنا کنیم. فردی که دندان‌های خود را ارتودنسی می‌کند باید یک سری محدودیت‌هایی در رژیم غذایی خود ایجاد نماید. خصوصا افرادی که از ابزارهای ثابت ارتودنسی نظیر براکت ها در دهان خود استفاده میکنند باید بسیار مراقب باشند تا خوراکی های مختلف باعث شکستن این ابزارها، لق شدن آنها و آسیب به آنها و دندانها نشود و طولانی تر شدن درمان ارتودنسی را سبب نشود.

توجه داشته باشید که کسانی که دچار پوسیدگی دندان و دیگر مشکلات زمینه‌ای دندان هستند در هنگام ارتودنسی با درد و اذیت بیشتری همراه هستند. خوردن غذاهای کلسیم‌دار و ویتامین‌ها باعث تقویت بیشتر دندان و استخوان و ترمیم آن خواهد شد پس از این غذاها غافل نشوید. حال می‌خواهیم اطلاعاتی مفید برای افرادی که قصد ارتودنسی دندان دارند قرار دهیم تا در حد امکان از بروز هر نوع مشکلی آگاه بوده و از آن جلوگیری شود. برخی از موارد به شرح زیر است:

۱٫     اجتناب کردن از غذاهای سفت

خوردن خوراکی ها و تنقلات سفتی مانند: خشکبار و آجیل، ته دیگ، پیتزا، ذرت بو داده، گوشت‌های سفت، سبزیجات خام و برخی از میوه‌ها در دوران ارتودنسی تا حد امکان ممنوع است. استفاده کردن از این خوراکی‌ها بسیار برای سیم‌های ارتودنسی و براکت مضرر خواهد بود و ممکن است باعث شکستن این ابزارهای ارتودنسی شود.  باید به این نکته هم اشاره کرد که جویدن یخ نیز از جمله عادات غلط دهانی در دورن ارتودنسی است که باید از آن اجتناب نمود.

رژیم غذایی در ارتودنسی

۲٫     پرهیز از خوردن غذاهای چسبنده

وقتی که دندان‌های خود را ارتودنسی می‌کنید باید از خوردن غذاها و خوراکی‌های چسبنده نیز دوری نمایید. شما با خوردن این تنقلات مشکلات زیادی را برای خود به وجود می‌آورید. خوراکی‌هایی نظیر: آدامس، سوهان، پفک، آدامس، شیرینی‌ها، گز، انواع شکلات‌ها و… جزء تنقلات چسبنده و مضر برای دستگاه های ارتودنسی محسوب می‌شود.

۳٫     کم و محدود کردن خوراکی‌های شیرین

همواره می‌دانیم که در حالت عادی هم خوردن بیش از حد خوردنی‌های شیرین باعث خرابی و پوسیدگی های دندان‌ها می‌گردد. بعد از انجام ارتودنسی دندان و در طی درمان آن از دیگر مواردی که باید اجتناب کنید خوردن بیش از حد شیرینی‌جات است. اگر شما شکلات‌های کاکائویی و سایر شیرینی‌ها را مصرف کنید، باعث نفوذ ذرات لابه لای دندان، براکت‌ها و سیم‌ها شده و کم کم سبب پوسیدگی دندان‌ها خواهد شد. پیشنهاد می‌کنیم که حتما در دوره ارتودنسی این موارد را رعایت فرمایید.

رژیم غذایی در ارتودنسی

۴٫     غذاهای نرم میل کنید

در این دوران، خوراکی‌ها و غذاهایی که می‌خورید بسیار در روند درمان اهمیت دارد. بهترین چیزهایی که توصیه می‌کنیم که میل نمایید همان غذاهای نرم و آبکی که نیاز زیادی به جویدن نداشته باشد است. میوه‌ها به صورت پوره و رنده شده و تکه های کوچک، هندوانه، طالبی، موز، سوپ، آش، نودل، غذاهای دریایی، لبنیات، کره بادام زمینی، ژله، گوشت به صورت نرم و تکه های کوچک و… غذاهای نرم محسوب می‌شوند. حتما از این غذاهایی که نام برده شد استفاده کنید تا ویتامین‌ها و مواد غذایی مورد نیاز بدنتان در دوران ارتودنسی تأمین گردد.

رژیم غذایی در ارتودنسی

چرا رژیم غذایی دوران ارتودنسی اهمیت دارد؟

ارتودنسی یکی از درمان‌هایی است که تا پایان دوره درمان کامل باید دستگاه‌های آن داخل دهان فرد بیمار قرار داشته باشد. بنابراین شخص نیز باید نکاتی را در خصوص رعایت تغذیه و رژیم غذایی خود در طول درمان در نظر بگیرد. هنگامی که شما غذا میل می‌کنید، حتی بدون داشتن دستگاه ارتودنسی هم ذرات غذا در لا به لای دندان باقی می‌ماند. اگر فرد ارتودنسی انجام دهد علاوه بر لا به لای دندان‌ها، این ذرات در بین بریس‌ها و براکت‌ها نیز جمع شده و پلاک‌ها را می‌سازند. نهایتاً به مرور زمان این ذرات غذا با باکتری‌های موجود در دهان باعث ایجاد جرم و لک بر روی دندان‌های شما و افزایش احتمال پوسیدگی دندان ها می‌شوند.

گاهی اوقات نیز شخص با خوردن غذاهای ممنوعه و سفت دچار درد و خونریزی و حتی آسیب به براکت ارتودنسی خود خواهد شد و ممکن است موجب لق شدن، شکستن و یا آسیب های جدی دیگر به دستگاه ارتودنسی شده باشد. همچنین در مقابل، رژیم غذایی مناسب سبب ترمیم بافت‌های دهانی و رشد سریع‌تر استخوان‎‌ها می‌شود. علاوه بر این‌ها نیز مصرف مواد غذایی مقوی استحکام دندان‌ها را نیز بالا خواهد برد. کاهش هزینه، کوتاه شدن طول درمان و پایین آمدن ریسک و عوارض درمان از مواردی هستند که با رعایت یک رژیم غذایی مناسب امکان پذیر هستند. بنابراین می‌توان گفت که داشتن یک رژیم و برنامه غذایی درست در درمان ارتونسی نقش بسیار حائز اهمیتی دارد.

رژیم غذایی در ارتودنسی

عواقب ناشی از عدم رعایت رژیم غذایی مناسب ارتودنسی

همیشه باید در صورت رعایت نکردن اصول‌ها و محدودیت‌ها منتظر عواقب آن هم باشیم. شما اگر مواردی را که در بندهای بالا به آن پرداخته شد اجرا نکنید مسلماً دچار مشکلاتی می‌شوید. خلاصه وار به چندین مورد اشاره می‌نماییم:

• با رعایت نکردن این رژیم‌ها و آسیب رساندن به دستگاه های ارتودنسی، هزینه آن در صورت تعویض، بسیار افزایش می‌یابد.
• وقتی آسیبی به این دستگاه وارد شود، روند طبیعی درمان کند شده و باعث تأخیر در آن خواهد شد.
• با خوردن شیرینی‌جات‌ و موارد ممنوعه دیگر باعث می‌شود احتمال پوسیدگی دندان ها در این دوران افزایش یابد.
• اگر این موارد را رعایت نکنید شاید نتیجه مورد انتظار از درمان ارتودنسی در پایان حاصل نشود.
• در بسیاری از موارد، آسیب های ناشی از غذاهای سفت باعث خونریزی لثه شده و درد در دندان و لثه‌ها ایجاد می‌شود که بسیار طاقت فرساست.

رژیم غذایی در ارتودنسی

غذاهای مجاز و ممنوعه در رژیم ارتودنسی

بعد از انجام ارتودنسی باید دقت کنید که برای مراقبت و گرفتن نتیجه مطلوب از درمان باید از چه غذاهایی استفاده کنیم و از کدام بپرهیزیم. در واقع غذاهای مجاز و ممنوعه برای این افراد چه خوراکی‌ها و غذاهایی هستند. به طور کلی خوردن هر غذایی بدون احتیاط مسلماً عوارض و مشکلاتی را فراهم می‌کند اما برخی از غذاها کم خطر و برخی دیگر پر خطرتر خواهند بود. باید غذاهایی را استفاده کنید که باعث ایجاد فشار و حساست به دندان‌های شما و دستگاه های ارتودنسی نشود. پس از شروع درمان ارتودنسی، برخی از خوراکی‌ها باید از رژیم غذایی کمرنگ و یا حذف شوند:

• استفاده از نان‌های ضخیم و سفت
• خوردن بستنی
• استفاده از ادویه‌های زیاد و تند در تبخ غذا
• اجتناب از خوردن انواع مرکبات هسته دار یا سفت
• گوشت‌های ضخیم و سفت

غذاها و خوراکی‌هایی که باید به برنامه غذایی خود بیفزایید:

قرار دادن سیم‌های ارتودنسی درد چندانی ندارد اما به هر حال تا چند روزی پس از آن ممکن است احساس درد و یا خونریزی‌های جزئی را داشته باشید. بنابراین بهتر است از مواد غذایی استفاده کنید که بافت نرم‌تر و نیاز کمتری به جویدن دارند. معمولاً متخصصان در این زمینه تا چند روز نخست بعد از قرار دادن دستگاه ارتودنسی خوردن غذاهای آبکی را توصیه می‌کنند.

• خوردن تخم مرغ آبپز
• انواع غذاهای دریایی
• میوه‌های نرم و پوره شده
• انواع دسرهای مرطوب و نرم
• پاستا
• غذاهایی مانند: سوپ، آبگوشت آرد جوی دوسر، ماست، پوره سیب زمینی
• دانه‌های مغز پخت شده
• انواع پنیرهای نرم
• سبزی‌جات نرم و پخته شده

رژیم غذایی در ارتودنسی

رژیم غذایی ارتودنسی ثابت

اگر درد و حساسیت دندان شما از حد طبیعی بیشتر بود گاهی با خوردن یک مسکن و گاهی با مراجعه به ارتودنتیست می‌توانید آن را برطرف نمایید. از انواع میوه‌های هسته‌دار، بلال، زیتون، نان برشته شده، آبنبات، گز و سوهان و… در صورت امکان استفاده نکنید. آلو زرد، گوجه سبز، خرما، هلو از جمله میوه‌های هسته‌دار هستند که ابتدا باید هسته آن‌ها را جدا کرده و در اندازه‎‌های کوچک و با دندان‌های عقبی خود بجویید. همچنین برای استفاده از فندق، پسته، تخمه بادام و… نیز ابتدا پوست آن را خارج کرده و سپس از دندان‌های عقبی برای امر جویدن استفاده نمایید.

هنگام غذا خوردن دقت کنید تا ذرات سفت، استخوان مرغ و یا گوشت، سنگ ریزه و ریگ وجود نداشته باشند. علاوه بر آن از قرار دادن خودکار، مداد، اسباب بازی و… نیز در داخل دهان و روی دندان‌ها جداً خودداری کنید. هر چند دستگاه های ارتودنسی روی دندان‌ها به صورت محکم قرار داده شده‌اند، اما غذاهایی که قوام سفت و سختی دارند می‌توانند برخی از اجزاء آن را جدا کنند. شکستن و جدا شدن وسایل ارتودنسی ثابت باعث می‌شود تا مجدداً براکت ارتودنسی ثابتی جایگزین آن شود و طول درمان ارتودنسی نیز افزایش پیدا میکند.

بنابراین روند درمان در این حالت طولانی‌تر و همچنین هزینه بیشتری نیز باید پرداخته شود. تکرار مدام این روند، سبب آسیب رساندن به مینای دندان و حرکت نادرست دندان ها خواهد شد. میوه‌های دیگری نیز همچون گوجه سبز، گیلاس، هلو و… که هسته‌های ریزی دارند باید با دقت هسته آن‌ها را خارج و بعد استفاده کنید. جهت خوردن سایر میوه‌ها و ساندویچ و غذاهایی که نیاز به جویدن بیشتر دارند هم باید قبل میل کردن آنها را به تکه‌های خیلی کوچک تقسیم کنید. همچنین از دندان‌های عقب برای جویدن استفاده کنید.

رژیم غذایی در ارتودنسی

رژیم غذایی ارتودنسی متحرک

همان طور که می‌دانید دستگاه های ارتودنسی دندان در دو نوع ثابت و متحرک بسته به شرایط بیمار و صلاحدید متخصص ارتودنسی قرار داده می‌شود. بنابراین در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند در رژیم غذایی نیز اکثراً در هر دو نوع باید نکات مشخصی را رعایت کرد. حال به اختصار برای هر دو نوع برنامه غذایی مناسبی را بیان می‌کنیم. ارتودنسی ثابت طوری روی دندان‌ها محکم می‌شود که جدا شدن آن‌ها از دندان های بیمار به راحتی امکان پذیر نخواهد بود. اگر شما جزء آن دسته از افرادی هستید که بعد از گذشته چند روز و یا هفته دردی را احساس می‌کنید نگران نباشید و این درد یک روند طبیعی است.

افرادی که از ارتودنسی متحرک استفاده می‌کنند نیز باید مراقبت و حساسیت‌هایی را به کار بگیرند تا بتوانند نتیجه خوبی از آن‌ها بگیرند. اما به دلیل جابه‌جا شدن بریس‌ها از محیط دهان ممنوعیت کمتری را افرادی که ارتودنسی متحرک دارند، تحمل خواهند کرد. بنابراین می‌توانند در صورت استفاده از غذاهای سفت و چسبناک دستگاه ارتودنسی را از دهان خارج کنند. افرادی که از ارتودنسی ثابت جهت درمان استفاده می‌کنند نیز باید رژیم غذایی مناسبی داشته باشند که به دستگاه آسیب وارد نکنند و باعث شل شدن، کج شدن و شکستن براکت ارتودنسی ثابت خود نشوند. حال برخی از مواردی که باید رعایت شود را بیان می‌کنیم:

• از خوردن گز، سوهان، ته دیگ، شکلات و آدامس هنگامی که براکت ارتودنسی داخل دهان قرار دارد، خودداری کنید.
• ابتدا میوه‌های بزرگ و هسته‌دار را قطعه قطعه کرده سپس از دندان‌های عقبی خود برای جویدن استفاده کنید.
• هر گونه اجزاء سفت و محکم همچون خورده‌های استخوان، نان خشک، گوشت سفت و… که در غذا وجود دارد را خارج کرده و سپس میل بفرمایید.
• هیچ گاه اشیاء سفت مانند مداد، خودکار، اسباب بازی و هر وسیله دیگر را روی دندان‌های خود قرار ندهید.
• با دندان‌های جلویی خود سیب، خیار، بالال، نان تست شده، پیتزا، ساندویچ و غذا و میوه‌های سفت را گاز نزنید.
• برای استفاده از آجیل و خشکبار هم ابتدا پوست آن‌ها جدا کرده و سپس با احتیاط و با دندان‌های عقبی آن‌ها را بجویید.
• زیتون، هلو، زردآلو، خرما و… نیز میوه‌هایی هستند که باید ابتدا هسته‌های آن‌ها خارج و با تیکه‌های کوچک میل شود.

رژیم غذایی در ارتودنسی

سوالات متداول پیرامون ارتودنسی دندان  

• غذاهای پیشنهادی و اجتنابی در زمان ارتودنسی چه هستند؟

باید از خوردن غذاهای سفت، چسبنده و شیرین اجتناب کنید و به غذاهای نرم و آبکی مانند انواع سوپ‌ها روی بیاورید.

• علت نخوردن پاپ کورن در دوران ارتودنسی چیست؟

هسته پاپ کورن ممکن است لای لثه‌ها گیر کند و باعث تورم و خونریزی لثه شود. گاهی اوقات مجبور می‌شوید برای تمیز کردن آن سیم ارتودنسی را در بیاورید که در این صورت هسته پاپ کورن براکت‌ها را می‌شکند.

• آیا خوردن فست فود نیز در زمان درمان ارتودنسی منع شده است؟

احتیاط شرط عقل است، بهتر می‌شود قبل از خوردن فست فودهایی مانند فیله کنتاکی آن را به قطعات کوچک‌تر تبدیل کنید. ریز ریز کردن آن باعث می‌گردد تا دستگاه ارتودنسی دچار مشکل و شکستگی نشود.

رژیم غذایی در ارتودنسی

کلام پایانی

مراقبت از دندان‌ها مخصوصاً بعد از ارتودنسی  به خاطر محدودیت های رژیم غذایی میتواند دشواری های خاص خود را داشته باشد. البته ناگفته نماند که داشتن ارتودنسی متحرک این محدودیت‌ها را کمتر می‌کند زیرا با برداشتن آن، کار تمیز کردن دندانها راحت‌تر صورت می‌گیرد. در این مقاله سعی کردیم تا اطلاعات کامل و مفیدی برای کسانی که قصد انجام ارتودنسی دارند یا آن را انجام داده‌اند تهیه کنیم. توصیه می‌شود کسانی که دندان‌های خودشان را ارتودنسی کرده‌اند با دقت تمام این مطالب را بخوانند و به آن عمل کنند.