آشنایی با انواع ریتینر (نگهدارنده) ارتودنسی

به طور کلی، دو نوع ریتینر (retainer) وجود دارد: ثابت و متحرک. دندان پزشک متخصص ارتودنسی بر اساس شرایط بیمار و سوابق دندان پزشکی وی، مناسب ترین نوع را برای فرد انتخاب می کند. ممکن است برای یک نفر تنها یک نوع ریتینر تجویز شود و برای فردی دیگر، یک ریتینر متحرک برای یک فک و ریتینر ثابت برای فک دیگر ارائه شود.

پس از این که دندان ها به وسیله بریس ارتودنسی صاف و مرتب شده اند، ریتینر یا نگهدارنده جلوی حرکت مجدد آن ها را می گیرد. بر اساس شواهد موجود، حدود شش ماه طول می کشد تا دندان ها در جایگاه جدید خود ثابت شوند و دیگر حرکت نکنند. در طول این شش ماه، دندان ها تمایل دارند که به جایگاه اولیه و نادرست خود بازگردند. ریتینر، جلوی این بازگشت را می گیرد.

در جدول زیر، انواع مختلف ریتینر با هم مقایسه شده اند:

ریتینر نگهدارنده ارتودنسی

ریتینر متحرک: مزایا و معایب

مزایای ریتینر های متحرک (removable retainers) عبارت است از:

• برای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، می توان ریتنر را به آسانب از دهان خارج کرد.
• استفاده از آن ها بسیار ساده است.

معایب ریتینر های متحرک عبارت است از:

• از آن جایی که می توانیم آن ها را از درون دهان برداریم، به راحتی گم می شوند.
• احتمال آسیب رسیدن به آن ها زیاد است چراکه از دهان خارج می شوند.
• باعث افزایش ترشح بزاق دهان می شوند.
• امکان رشد باکتری های مختلف در سطح آن ها وجود دارد.

یکی از بزرگ ترین مشکلاتی که در رابطه با ریتینر های متحرک وجود دارد، امکان بازگشت دندان ها به محل اولیه و نادرست شان است. در بسیاری از مواقع، افراد ریتینر های خود را گم می کنند و یا به طور منظم آن را در دهان قرار نمی دهند. اگر به طور منظم و مطابق دستور العمل ارتودنتیست، از ریتینر استفاده نشود، دندان ها به تدریج به وضعیت اولیه خود باز می گردند.

هر دو نوع ریتینر متحرک ( هالی و پلاستیکی شفاف)، به راحتی از دهان خارج می شوند و بدین گونه، فرد می تواند دندان ها و لثه های خود را تمیز کند. خود ریتینر ها را نیز، می توان با مسواک تمیز کرد.

دو نوع ریتینر متحرک وجود دارد: ریتینر هالی (Hawley) و ریتینر پلاستیکی شفاف (clear plastic retainers)

ریتینر نگهدارنده ارتودنسی

ریتینر هالی

به این نوع، ریتینر سیمی (wire retainer) نیز گفته می شود. این نگه دارنده، از سیمی نازک، پلاستیک و اکریلیک ساخته شده و شکل سقف دهان و گوشه های داخلی دندان ها را به خود می گیرد. سیم فلزی، برای حفظ هم تراز بودن دندان ها، بر روی آن ها قرار می گیرد.

از مزایای ریتینر هالی، می توان موارد زیر را نام برد:

• ریتینر برای هر فرد، به طور اختصاصی و مطابق با شکل فک و دندان هایش تنظیم می شود.
• از ریتینر پلاستیکی شفاف مقاوم تر است.
• در صورت شکستن، قابل تعمیر است.
• اگر به خوبی از آن مراقبت شود، مدت طولانی سالم باقی می ماند.
• هنگام استفاده از این نگه دارنده، دندان های فک بالا و پایین به یکدیگر می رسند و تماس دارند.

معایب نگه دارنده هالی عبارت است از:

• نسبت به دیگر ریتینر ها، تاثیر بیشتری بر صحبت کردن دارد.
• در دهان قابل مشاهده و قابل تشخیص است و به هیچ وجه نامرئی نیست.
• سیم فلزی آن، ممکن است لب و گونه را اذیت کند.

ریتینر نگهدارنده ارتودنسی

ریتینر پلاستیکی شفاف (اسیکس)

این نوع از نگه دارنده های متحرک، به طور دقیق، مطابق با شکل دندان ها ساخته می شود. به ریتینر پلاستیکی شفاف، ریتینر ترموپلاستیک نیز گفته می شود. برای ساخت این نگه دارنده، ابتدا قالبی از روی دندان ها ساخته می شود. سپس، پلاستیکی نازک یا پلی اورتان به آرامی گرم می شود و روی قالب قرار می گیرد تا شکل آن را پیدا کند.

از مزایای این ریتینر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تقریبا نامرئی است و هنگامی که در دهان قرار دارد، قابل تشخیص نیست.
• ظریف تر از ریتینر هالی است. به همین دلیل، استفاده از آن ممکن است راحت تر باشد.
• در صحبت کردن، کمتر از نگه دارنده هالی تاثیر دارد.

معایب آن عبارت است از:

• قابل تنظیم نیست. بنابراین اگر تغییری در وضعیت دندان ها به وجود بیاید، چاره ای جز تعویض آن نداریم.
• اگر بشکند، قابل تعمیر نیست.
• بیشتر از ریتینر های ثابت بر صحبت کردن تاثیر می گذارد.
• در مقابل حرارت بالا، ممکن است تغییر شکل دهد.
• در طول زمان، رنگ آن عوض می شود.
• هنگامی که این نوع ریتینر در دهان قرار دارد، دندان های بالا و پایین به هم نمی رسند.
• باعث تجمع مایعات در نزدیکی دندان ها می شود و به تدریج می تواند در دندان ها پوسیدگی به وجود آورد.

سه برند اصلی که ریتینر پلاستیکی شفاف را تولید می کنند، عبارتند از: ویورا (Vivera)، اسیکس (Essix) و زندورا (Zendura) تفاوت آن ها در نوع پلاستیک به کار برده شده در ساخت ریتینر ها است.

برخی اوقات، به اشتباه از ویورا به عنوان اینویزیلاین (invisalign) یاد می شود. اینویزیلاین و ریتینر شفاف ویورا، هر دو توسط یک کارخانه ساخته می شوند. اینویزیلاین، نوعی الاینر است که به جای بریس فلزی، برای صاف کردن دندان ها استفاده می شود.

در سال های اخیر، ریتینر شفاف طرفداران زیادی پیدا کرده است و بیشتر از نگه دارنده هالی به کار می رود.

ریتینر نگهدارنده ارتودنسی

ریتینر ثابت: مزایا و معایب

ریتینر ثابت شامل سیم فلزی است که روی دندان های صاف و مرتب شده قرار می گیرد. سیم در پشت دندان های پیشین، ثابت می شود و بدین گونه از حرکت دندان ها جلوگیری می کند. این نوع بیشتر در دندان های فک پایین به کار می رود و به آن نگه دارنده لینگوال (lingual) نیز گفته می شود. تنها ارتودنتیست می تواند ریتینر ثابت را از دهان فرد خارج کند.

در افرادی که احتمال حرکت دندان ها به محل اولیه شان بیشتر است، معمولا از نگه دارنده ثابت استفاده می شود. برای کودکان هم، از آن جایی که ممکن است مطابق دستور العمل های دندان پزشک عمل نکنند، این ریتینر به کار می رود. ارتودنتیست، برای جلوگیری از تجمع پلاک و تارتار، در زمان های مشخص نگه دارنده را از دهان خارج می کند و پس از جرم گیری (scaling) و تسطیح سطح ریشه (root planning)، دوباره آن را در دهان قرار می دهد.

از مزایای ریتینر ثابت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از آن جایی که نگه دارنده به طور دائمی در دهان قرار دارد، فرد لازم نیست از دستور العمل خیلی خاصی پیروی کند.
• در دهان قابل مشاهده و تشخیص نیست.
• صحبت کردن را تحت تاثیر قرار نمی دهد.
• از دهان خارج نمی شود پس امکان گم شدن آن وجود ندارد.
• مقاومت خوبی دارد و به راحتی خراب نمی شود.

از معایب آن می توان به این موارد اشاره کرد:

• حفظ بهداشت دهان و دندان با وجود ریتینر ثابت، کمی دشوار می شود. نگه دارنده ثابت، سرعت تجمع پلاک و تارتار را افزایش می دهد و به همین دلیل، احتمال ابتلا به بیماری لثه بیشتر می شود.
• همیشه در دهان قرار دارد و ممکن است خسته کننده شود.
• سیم فلزی ممکن است برای زبان ناراحتی ایجاد کند.

همانند دندان ها، ریتینر ثابت نیز باید هر روز تمیز شود. براش های مخصوصی وجود دارند که می توانند غذا، پلاک و تارتار تجمع یافته را، از بین ببرند.

ریتینر نگهدارنده ارتودنسی

دلیل استفاده از نگهدارنده ارتودنسی چیست؟

پس از این که دندان ها در جایگاه صحیح خود قرار گرفتند، فاکتور های مختلفی می توانند آن ها را به حرکت وادارند؛ مانند جویدن، رشد و کار های روزمره. به همین دلیل، امکان دارد فرد برای همیشه، مجبور به استفاده از ریتینر ها شود.

اگر ریتینر شما از نوع متحرک است، باید کاملا طبق گفته های ارتودنتیست عمل کنید. در غیر این صورت، دندان ها شروع به حرکت می کنند و دوباره نامرتب می شوند. برخی توصیه های رایج عبارتند از: پس از برداشتن بریس، فرد باید به مدت یک سال، هر روز از ریتینر استفاده کند. پس از یکسال، بهتر است که نگه دارنده از شب تا صبح درون دهان قرار بگیرد. دستور العمل های متعددی وجود دارد و هر فرد باید از ارتودنتیست خود، در این باره مشورت بگیرد.

پس از این که ریتینر برای فرد ساخته شد، دندان پزشک متخصص باید به طور دوره ای و منظم، بیمار را ویزیت کند تا شرایط تحت کنترل باشد. بعضی اوقات، پس از مدتی باید ریتینر جدید برای فرد ساخته شود. بعد از برداشتن بریس، بیمار باید در ماه های ۱، ۳، ۶، ۱۱ و ۲۴ به ارتودنتیست مراجعه کند.

در صورتی که ریتینر بشکند و یا آسیب ببیند، باید سریعا به دندان پزشک متخصص ارتودنسی مراجعه کرد. ریتینر جدید باید خیلی سریع ساخته شود تا دندان ها فرصت حرکت پیدا نکنند.

کلام آخر

در این مقاله، مزایا و معایب انواع مختلف ریتینر ارائه شد. ارتودنتیست با در نظر گرفتن شرایط هر فرد، بهترین گزینه را برای وی انتخاب می کند. فرد باید کاملا مطابق با گفته ها و دستور العمل های دندان پزشک رفتار کند تا نتیجه مطلوب را ببیند.